در نهایت می توان گفت با توجه به موافقتنامه های سازمان تجارت جهانی و قواعدی که در مورد بهداشت عمومی هستند، این اجازه به اعضا داده شده تا در صورت ضرورت برای حفاظت از زندگی و بهداشت انسان‌ها ،حیوانات و گیاهان (اهداف مشروع) تجارت را با توجه به اصل عدم تبعیض (رفتار ملی- رفتار دولت کامله الوداد) محدود کنند زیرا طبق مقدمه اساسنامه سازمان تجارت جهانی برای اعضای این سازمان سلامت انسان‌ها در اولویت است هرچند که در این مسیر باید از محدود کردن غیر ضروری تجارت پرهیز کنند.
بخش دوم: عملکرد سازمان بهداشت جهانی و تاثیر آن بر تجارت
سازمان بهداشت جهانی مسئول پاسخ‌گویی به رویدادهای بین‌المللی در حال تغییر در زمینه ی بهداشت است و در این راستا تلاش می‌کند تا سلامت و بهداشت عمومی بر روی سیاست‌های اقتصادی دنیا تاثیر گذار باشد زیرا این سازمان معتقد است پیشرفت تجارت و جهانی شدن باید موجب ارتقا سطح سلامت و بهداشت عمومی علی الخصوص در سرزمین‌های فقیر و محروم شود. این سازمان تلاش می‌کند تا در موافقتنامه های چندجانبه تجاری، درک بهتری از مفهوم سلامت و بهداشت عمومی ایجاد کند و در تلاش است تا در قوانین اینگونه موافقتنامه ها منفعت های بهداشتی به حداکثر و خطرات بهداشتی به حداقل برسند.[۲۱۳]
به همین منظور در سال ۱۹۷۷مجمع بهداشت[۲۱۴] ، اهدافی را مقرر داشت تا پایان قرن ۲۰ کلیه مردم جهان باید به سطحی از بهداشت دست یابند که به آن ها امکان برخورداری از یک زندگی پربار اجتماعی و اقتصادی را بدهد که این هدف به “بهداشت برای همه تا سال ۲۰۰۰” مشهور شده است. نکته ی جالب توجه در مورد این استراتژی تأکید آن به ارتباط نزدیک و پیچیده ای است که بین بهداشت و توسعه اقتصادی – اجتماعی وجود دارد. به همین جهت است که بسیاری از برنامه های تحقیقاتی سازمان بهداشت جهانی با مشارکت سایر مؤسسات تخصصی و برنامه های سازمان ملل متحد ازجمله بانک جهانی و سازمان تجارت جهانی است.[۲۱۵]
گفتار اول: صلاحیت سازمان بهداشت جهانی در انعقاد موافقتنامه
با توجه به ماهیت سازمان بهداشت جهانی و اهلیت سازمانی خود که برگرفته از اساسنامه یا سند تأسيس خود می‌باشد علی الاصول این سازمان نمی تواند در مورد موضوعات تجاری موافقتنامه ای وضع نماید و اعضای خود را ملزم به رعایت آن کند بلکه این سازمان با سازمان های دیگر در تنظیم پیش نویس موافقتنامه ها تعامل می‌کند تا انعقاد آن موافقتنامه ها موجب آسیب به سلامت و بهداشت عمومی نشود از جمله این همکاریها ، تعامل با سازمان تجارت جهانی است به نحوی که سازمان جهانی بهداشت در موضوعاتی که در مورد سلامت و بهداشت عمومی است به سازمان تجارت جهانی مشورت می‌دهد تا مفاد موافقتنامه های این سازمان موجب ارتقای بهداشت عمومی و کاهش ریسک‌ها در این زمینه شود.
در این ارتباط می توان به تعدادی از عملکردهای سازمان بهداشت جهانی در مورد موافقتنامه های سازمان تجارت جهانی و موضوعات مشترک این دو سازمان بیان کرد:
۱-توسعه سیاست‌ها و استراتژی های سازمان بهداشت جهانی برای حفظ و ارتقا سلامت در زمینه ی افزایش آزادی های تجاری و قوانین بنیادین سازمان تجارت جهانی.
۲- پشتیبانی از مذاکرات بهداشتی-تجاری . پژوهش و تجزیه و تحلیل و مشورت برای بهتر کردن سیاست گذاری ها ، تصمیمات اتخاذ شده از مذاکرات و همچنین کمک برای حل و فصل اختلافات ایجاد شده .
۳—کمک به وزارت بهداشت کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی برای اجرای معیارها و استانداردهای بین‌المللی(استانداردهایی که در موافقتنامه اقدامات بهداشتی و بهداشت گیاه اشاره شد ) و همچنین کمک به اقدامات فرامرزی کشورها در مواقعی که امنیت سلامت و بهداشت عمومی در معرض تهدید است.
۴- نظارت بر ارائه خدمات بهداشتی که به نحوی با توافقنامه گاتس در ارتباط است.[۲۱۶]
گفتار دوم: کنوانسیون تنباکو
با قاطعیت می توان گفت مهمترین عملکرد سازمان بهداشت جهانی در ارتباط با موضوعات تجاری و موضوعات مشترک با سازمان تجارت جهانی، عضویت سازمان بهداشت جهانی در کمیته های کالا ، تریپس و کمیته موافقتنامه اقدامات بهداشتی و بهداشت گیاه به عنوان عضو ناظر است [۲۱۷] و بر تصمیم گیری های این کمیته ها نظارت کند.
همان طور که گفته شد، سازمان بهداشت جهانی ، اهلیت تصویب کنوانسیون ها و موافقتنامه هایی را که موضوع اصلی آن ها حفظ سلامت و بهداشت عمومی است را دارا می‌باشد. حال ممکن است در راستای دستیابی به این هدف ،تاثیراتی غیر مستقیم بر تجارت هم گذاشته شود.مهمترین نمونه و شاید هم اولین نمونه این کنوانسیون ها ،کنوانسیون کنترل دخانیات است که بر اساس آن یکسری معیارهای حداقلی برای کنترل دخانیات اتخاذ شده و حتی در آن به کشورها اجازه داده شده تا این معیارها را ارتقاء دهند تا سلامت و بهداشت عمومی مورد تهدید قرار نگیرد.
کنوانسیون کنترل دخانیات اولین معاهده جهانی درباره بهداشت عمومی است و کشورهای عضو سازمان بهداشت جهانی ملزم به اجرای مفاد آن هستند. این کنوانسیون در سال ۲۰۰۳ در پنجاه و ششمین اجلاس مجمع جهانی بهداشت به اتفاق آرا مورد تأیید قرار گرفت و بر این اساس کشورهایی که این کنوانسیون را تصویب کردند موظف هستند ، ظرف ۳ سال روی بسته های سیگار هشدارهای جدی بهداشتی بچسبانند وظرف ۵ سال تبلیغات دخانیات را محدود کنند.[۲۱۸] که این تعهد دوم در عمل موجب محدودیت در تجارت سیگار و تنباکو می شود به نحوی که شرکت‌ها نمی توانند محصولات خود را تبلیغ کنند و همینطور افراد هم نمی توانند محصولات شرکت‌های جدید را بشناسند.
فصل سوم: موضوعات خاص بهداشتی و ارتباط آن ها با تجارت:
همانطورکه در فصل قبل اشاره شد ، در موافقت نامه های اصلی سازمان تجارت جهانی به صراحت به موضوع سلامت و بهداشت عمومی اشاره شده است، به نحوی که این موافقتنامه ها، به صراحت به دولت ها اجازه می‌دهند ، در پیگیری سیاست‌های سلامت و بهداشت عمومی و دیگر اهداف مشروع مربوطه ، زمانی که ضرورت ایجاب می‌کند، اقداماتی برای محدود کردن تجارت برای حفاظت از سلامت و بهداشت عمومی اتخاذ نمایند که این اقدامات، ممکن است پیامدهایی برای تجارت آزاد و دیگر اصول حاکم بر سازمان تجارت جهانی در پی داشته باشد. در این راستا برای درک بهتر موضوعات خاص بهداشتی که حفاظت از آن ها ممکن است بر روی تجارت آزاد تاثیر بگذارد و همچنین اقداماتی که در راستای این موضوعات برای حفاظت از سلامت و بهداشت عمومی ضروری است ، در چند محور مهم و اصلی موضوعات را بررسی کنیم.
