1. 1. شیوه فرزندپروری سهل گیر از طریق نوجویی و مشکلات رفتاری اثر مثبت غیرمستقیم بر آمادگی اعتیاد دارد.

1. 1. شیوه فرزندپروری مقتدر از طریق راهبرد مقابله مسئله مدار و مشکلات رفتاری اثر منفی غیرمستقیم بر آمادگی اعتیاد دارد.

   

1. 1. شیوه فرزندپروری مستبد از طریق راهبرد مقابله هیجان مدار و مشکلات رفتاری اثر مثبت غیرمستقیم بر آمادگی اعتیاد دارد.

1. 1. شیوه فرزندپروری مستبد از طریق راهبرد مقابله اجتنابی و مشکلات رفتاری اثر مثبت غیرمستقیم بر آمادگی اعتیاد دارد.

1. 1. شیوه فرزندپروری سهل گیر از طریق راهبرد مقابله هیجان مدار و مشکلات رفتاری اثر مثبت غیرمستقیم بر آمادگی اعتیاد دارد.

1. شیوه فرزندپروری سهل گیر از طریق راهبرد مقابله اجتنابی و مشکلات رفتاری اثر مثبت غیرمستقیم بر آمادگی اعتیاد دارد.

تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها

1. آمادگی اعتیاد

۱-۱٫ تعریف مفهومی آمادگی اعتیاد: آمادگی فرد برای مصرف مواد مخدر است، به عبارت دیگر، افرادی که در معرض خطر اعتیاد هستند، آمادگی بیشتری برای اعتیاد دارند (زرگر، ۱۳۸۵، ص ).

۲-۱٫ تعریف عملیاتی آمادگی اعتیاد: منظور از آمادگی اعتیاد در این پژوهش، نمره ای است که فرد در مقیاس ایرانی آمادگی اعتیاد ^[۴۱] به دست می آورد (زرگر، ۱۳۸۵).

1. نوجویی

۱-۲٫ تعریف مفهومی نوجویی: نوجویی نشان دهنده تمایل ارثی برای شروع یا فعال سازی مواجهه مشتاقانه در پاسخ به تازگی و تنوع، مواجهه با نشانگرهای پاداش، اجتناب فعال از نشانه های شرطی شده تنبیه و فرار از تنبیه غیر شرطی است و به صورت فعالیت اکتشافی در پاسخ به تازگی و تنوع، تکانشگری، افراط در رویارویی با نشانه های مربوط به پاداش و اجتناب فعال از ناکامی بروز می‌کند (پویان، بلند نظر، باعدی و سلیمان­پور، ۱۳۸۶، ص ۱۷).

۲-۲٫ تعریف عملیاتی نوجویی: منظور از نوجویی در این پژوهش، نمره ای است که فرد از سیاهه مزاج و منش^[۴۲] کلونینجر (۱۹۹۱)، به دست می آورد.

1. شیوه های فرزندپروری

۱-۳٫تعریف مفهومی شیوه های فرزندپروری: شیوه های فرزندپروری، به عنوان مجموعه یا منظومه­ای از رفتارها تعریف شده است که تعاملات والد- کودک را در طول دامنه گسترده ای از موقعیت ها توصیف می‌کند و فرض بر این است که یک جوّ تعاملی تأثیرگذار به وجود می آورد. (علیزاده و آندرایس^[۴۳]، ۲۰۰۲، ص ۳۸). شیوه های فرزند پروری را می توان به سه دسته شیوه فرزندپروری سهل گیرانه^[۴۴]، مستبدانه^[۴۵] و اقتدار منطقی^[۴۶] تقسیم کرد (برک، ۲۰۰۱، ترجمه محمدی، ۱۳۸۵).

بامریند^[۴۷] (۱۹۷۱، به نقل از جان بزرگی، نوری و آگاه هریس، ۱۳۸۷، ص ۳۴) سه شیوه فرزندپروری مجزایی را معرفی نموده است:

۱-۱-۳٫ شیوه فرزندپروری سهل گیر. در این شیوه والدین پرمحبت بوده ولی هیچگونه کنترلی را بر رفتار کودک اعمال نمی کنند .

۲-۱-۳٫ شیوه فرزندپروری مستبد. والدین در این شیوه بسیار کنترل کننده و پرتوقع هستند، از نظر عاطفی سرد و ارتباط چندانی با فرزندان خود ندارند.

۳-۱-۳٫ شیوه فرزندپروری مقتدر. در این شیوه والدین پرمحبت بوده و در عین حال رفتار فرزندان را کنترل کرده و انتظار بالایی را در خصوص رفتار مبتنی بر بلوع فرزندان اعمال می‌کنند.

۲-۳٫ تعریف عملیاتی شیوه های فرزندپروری: منظور از شیوه های فرزندپروری در این پژوهش، نمره ای است که فرد از پرسشنامه شیوه فرزندپروری بامریند (۱۹۷۲) به دست می آورد.

1. مشکلات رفتاری

۱-۴٫ تعریف مفهومی مشکلات رفتاری: منظور از مشکلات رفتاری، اختلال های ناتوان کننده ای هستند که برای معلمان، خانواده و خود نوجوانان مشکلات بسیاری را ایجاد می‌کنند و با میزان بالایی از معضلات اجتماعی و احتمال ابتلا به بیماری های روانی در دوره بزرگسالی همراهند (حبیبی عسگرآباد، بشارت، فدایی و نجفی، ۱۳۸۸، ص ۳). این اختلالات رفتاری به دو دسته تقسیم شده است: مشکلات برونی شده و مشکلات درونی شده. مشکلات برونی شده به مشکلاتی اطلاق می شود که مشخصۀ بارز آن ها رفتارهایی است که بر روی محیط و افراد دیگر اثرگذار می‌باشد، مانند اختلال نقص توجه و بیش فعالی. در مقابل، مشکلات درونی شده به مشکلاتی اشاره دارد که مشخصه اصلی آن ها تجربه درونی ناراحتی است. در این طبقه، مشکلات هیجانی قرار می گیرند (محمدخانی و اسکندری،۱۳۸۴، ص ۷۵ ).

۲-۴٫ تعریف عملیاتی مشکلات رفتاری: منظور از مشکلات رفتاری در این پژوهش، نمره ای است که فرد از مقیاس خودگزارشی مشکلات رفتاری نوجوانان آخنباخ^[۴۸] (۱۹۹۱) به دست می آورد.

1. راهبردهای مقابله

۱-۵٫ تعریف مفهومی راهبردهای مقابله^[۴۹]: مقابله به منزله کوشش‌های شناختی و رفتای است که هر فرد، با هدف مدیریت احتیاجات خاص درونی و برونی و غلبه بر تعارض­هایی که مطابق یا فراتر از منابع شخصی وی هستند، به راه می اندازد (لازاروس و فولکمن^[۵۰]، ۱۹۸۴، به نقل از اریکسن، الف و یورسین^[۵۱]، ۱۹۹۷، ص ۱۷۵).

اندلر و پارکر^[۵۲] (^a1990، به نقل از هالاماندریس و پاور^[۵۳]، ۱۹۹۹، ص ۶۶۸) افراد را بر حسب سه نوع اساسی سبک مقابله ای متمایز می‌کنند:

۱-۱-۵٫ راهبرد مقابله مسئله مدار، شیوه هایی را توصیف می‌کند که بر اساس آن فرد اعمالی را که باید برای کاهش یا از بین بردن تنیدگی انجام دهد، در نظر می‌گیرد شامل جستجوی اطلاعات بیشتر درباره مسئله، تغییر ساختار مسئله از نظر شناختی و اولویت دادن به گام هایی برای مواجهه با مسئله.

۲-۱-۵٫ راهبرد مقابله هیجان مدار، شیوه هایی را توصیف می‌کند که بر اساس آن، فرد بر خود متمرکز می شود و تمام تلاش وی متوجه کاهش احساس هایی ناخوشایند خویشتن است شامل گریه کردن، عصبـانی و ناراحت شدن، پرداختن به رفتـارهای عیب جویانه، اشتـغال ذهنی و خیال­پردازی.

۳-۱-۵٫ راهبرد مقابله اجتنابی، مستلزم فعالیت ها و تغییرات شناختی است که هدف آن ها اجتناب از موقعیت تنیدگی زاست از قبیل درگیر شدن در یک فعالیت تازه و یا روی آوردن به اجتماع و افراد دیگر.

۲-۵٫ تعریف عملیاتی راهبردهای مقابله: منظور از راهبردهای مقابله در این پژوهش، نمره ای است که فرد از پرسشنامه مقابله با موقعیت های استرس زا^[۵۴] به دست می آورد (اندلر و پارکر، ^a1990، به نقل از جعفرنژاد، فرزاد، مرادی و شکری، ۲۰۰۵).

فصل دوم

پیشینه پژوهش

مقدمه

در این فصل الگوهای نظری و پژوهش های تجربی مربوط به سازه آمادگی اعتیاد به تفضیل بیان می‌شوند. ابتدا در خصوص تعریف سازه آمادگی اعتیاد، توضیحاتی ارائه می­ شود. سپس، ‌در مورد مدل های مربوط ‌به این گرایش و عوامل مؤثر بر آن بحث می­ شود. در پایان نیز توضیحاتی درباره روابط بین متغیرهای پژوهش و پژوهش های مختلفی که ارتباط متغیرهای مورد مطالعه را بررسی کرده‌اند، ارائه می­گردد.

آمادگی اعتیاد