از آن جا که انجام پژوهش حاضر بروی همه جامعه آماری زمان بر و مستلزم صرف هزینه زیاد می‌باشد، لذا این پژوهش بر روی نمونه ای از این جامعه اجرا می‌گردد. حجم نمونه آماری پژوهش با بهره گرفتن از فرمول کوکران^[۹۸] ( که در این فرمول N برابر ۱۴۰۰، t برابر ۹۶/۱، d برابر ۰۸/۰ ، p برابر ۵/۰ و q برابر ۵/۰ در نظر گرفته شد) تعداد ۱۳۵ نفر به دست آمد، که به دلیل احتمال برگشت نیافتن و یا کامل نبودن تعدادی از آن ها در نهایت نمونه پژوهش ۱۲۰ نفر در نظر گرفته شد.

روش نمونه گیری پژوهش حاضر چند طبقه‌ای، مرحله ای و تصادفی ساده می‌باشد.

در این پژوهش با بهره گرفتن از روش نمونه گیری طبقه‌ای ۵۰ درصد نمونه ها (۶۰ نفر) از طبقه دانش‌آموزان دختر و ۵۰ درصد دیگر (۶۰ نفر) نیز از بین دانش آموزان پسر انتخاب خواهند شد. در روش نمونه گیری طبقه‌ای، افراد جامعه آماری را بسته به خصوصیاتی که آن ها را از یکدیگر متمایز می‌سازد به طبقات مختلف تقسیم می‌شوند. سپس به تعداد مورد نیاز و یا متناسب با جمعیت هر یک از طبقات افراد نمونه انتخاب می‌شوند. سپس با بهره گرفتن از روش چند مرحله ای از بین هر کدام از مدارس دخترانه و پسرانه چندین مدرسه انتخاب و سپس در هر کدام از مدارس انتخاب شده چند کلاس انتخاب نموده و سپس در هر کلاس چند دانش آموز انتخاب می‌شوند. انتخاب دانش‌آموزان می‌تواند هم به روش تصادفی ساده باشد و هم به روش تصادفی سیستماتیک .در این پژوهش از روش تصادفی ساده استفاده گردید.

لذا در انتها با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی ساده از هر طبقه ۶۰ دانش آموز انتخاب نموده و دانش‌آموزان انتخاب شده به عنوان نمونه پژوهش در نظر گرفته می‌شوند. در روش نمونه گیری تصادفی ساده، واحدهای مورد انتخاب دارای شانس مساوی برای انتخاب شدن هستند. در این جا قوانین احتمال است که معین می‌کند کدام واحدها یا افراد از جمعیت مادر انتخاب خواهد شد. انتخاب یا از طریق قرعه کشی است و یا از طریق استفاده از جدول اعداد تصادفی. در روش قرعه کشی ابتدا کلیه واحدها یا افراد شماره بندی شده و یا اسامی آن ها تهیه می شود و سپس به قید قرعه از بین آن ها تعداد لازم برای نمونه انتخاب می شود. در این پژوهش با بهره گرفتن از لیست دانش‌آموزان هر کلاس، نمونه مورد نظر به صورت تصادفی انتخاب و پرسشنامه‌ها بین آن ها توزیع خواهد گردید.

۳-۴- روش جمع‌ آوری اطلاعات

روش اصلی جمع‌ آوری اطلاعات در این پژوهش روش پرسشنامه ای است که یکی از روش‌های بسیار متداول در گردآوری اطلاعات می‌دانی است که امر گردآوری اطلاعات را در سطح وسیع، امکان پذیر می‌سازد. در تحقیقات توصیفی و نیز تحقیقاتی که از گسترده جغرافیایی زیادی برخوردار باشد یا افراد جامعه آماری و نمونه آن زیاد باشند معمولاً از روش‌های پرسشنامه ای استفاده می شود. روش پرسشنامه ای محتاج پیش‌بینی‌ها و برنامه ریزی‌ها و تدارک امکانات و نیروی انسانی قابل ملاحظه ای است که محقق باید از وجود آن ها اطمینان خاطر داشته باشد.

اطلاعات مربوط به مسائل جمعیتی جامعه و نمونه تحقیق حاضر از اطلاعات و آمار اداره آموزش و پرورش منطقه رودخانه جمع‌ آوری شده است.

مطالعات نظری در ادبیات انگیزش، خودپنداره و اضطراب امتحان با راهنمایی اساتید بزرگوار توسط محقق دنبال شد. در این راستا از مقالات فارسی و لاتین تخصصی روان‌شناسی که به موضوع پرداخته بودند استفاده شد. دستیابی ‌به این مقالات تخصصی از طریق شبکه اینترنت و کتابخانه‌های دانشگاه‌ها صورت پذیرفت. اطلاعات مربوط به اندازه گیری داده های تحقیق با بهره گرفتن از پرسشنامه های معتبر جمع‌ آوری گردید.

۳-۵- ابزار اندازه گیری تحقیق

ابزار اصلی برای کسب داده های تحقیق حاضر پرسشنامه بوده است. پرسشنامه حاوی تعدادی سوال درباره متغیرهای مورد سنجش از جامعه مورد مطالعه است. این سوالات با بهره گرفتن از تکنیک های خاص و نیز مقیاس‌ها به گونه ای ساخته می شود که بتوان اطلاعات مورد نظر را از جامعه یا نمونه مورد مطالعه گردآوری کرد. این سوالها که هریک درباره یکی از ابعاد یا متغیرهای موضوع مورد مطالعه است باید به گونه ای طراحی و ساخته شود که آنچه را به عنوان پاسخ از پاسخگو یا عضو جامعه و نمونه طلب می کند، مشخص سازد. اگر طرح سوالات پرسشنامه بر این اصل تأکید داشته باشد یقیناً پرسشنامه از روایی لازم برخوردار خواهد شد و از درج سوالات بی ارتباط یا سوالات اضافی که جز اتلاف وقت و امکانات و آشفتگی در کار تحقیق نتیجه ای ندارد، خودداری خواهد گردید. از طریق سوال‌های پرسشنامه می‌توان دانش، علایق، نگرش و عقاید آزمودنی را مورد ارزیابی قرار داد.

در این پژوهش از سه پرسشنامه استاندارد پرسشنامه پرسشنامه های انگیزش پیشرفت هرمنس، پرسشنامه خودپنداره بک و استیر و مقیاس اضطراب امتحان ابوالقاسمی و همکاران (۱۳۹۰) استفاده خواهد شد.

پرسشنامه انگیزش پیشرفت هرمنس:

این پرسش نامه ۲۹ سوال چهار گزینه ای دارد. بعضی از سوال ها به صورت مثبت و بعضی به صورت منفی ارائه شده اند. در سوال های شماره ۱،۴،۹،۱۰،۱۴،۱۵،۱۶،۲۰، ۲۳،۲۷،۲۸،۲۹، به الف، ۱ نمره؛ به ب،۲ نمره، به ج،۳ نمره؛ به دال،۴ نمره داده می شود و در مابقی سوال ها نمره دهی به صورت عکس می‌باشد. دامنه تغییرات نمرات از ۲۹ تا ۱۱۶ می‌باشد. هرمنس برای برآورد روایی آزمون ، روش روایی محتوا را به کار گرفت که بنیان آن بر پژوهش های پیشین درباره انگیزش پیشرفت بود. او همچنین ضریب همبستگی دو تا از پرسش‌ها را با رفتارهای پیشرفت گرا برآورد کرد که نشان دهنده روایی بالای آزمون (۸۸/۰=r) بود. برآورد پایایی نیز دو روش آلفای کرونباخ و بازآزمایی پس از گذشت ۳ هفته به کار گرفته شد که پایایی به ترتیب ۸۲/۰ و ۸۵/۰ به دست آمد (بیابانگرد، ۱۳۸۴) پایایی ابزار در پژوهش حاضر از طریق آلفای کرونباخ ۶۱/۰ برآورد شده و سوال ها نیز از همسانی درونی بالایی برخوردار بودند که بیان‌گر روایی آزمون می‌باشد.

پرسشنامه خودپنداره بک و استیر:

پرسشنامه دارای ۲۵ سوال ۵ گزینه ای می‌باشد و در هر سوال آزمودنی خود را با دیگران مقایسه می‌کند و به سوال مورد نظر پاسخ می‌دهد. در سوال های ۲۵،۲۴،۲۲،۱۸،۱۷،۱۶،۱۵،۱۴،۱۲،۱۰،۹،۷،۵،۴،۱، به ترتیب به گزینه های الف، ب، ج، دال و نمرات ۲،۳،۴،۵و ۱ نمره داده می شود و در سؤال‌‌های ۲۳،۲۱،۲۰،۱۹،۱۳،۱۱،۸،۶،۳،۲، نیز به گزینه الف ، نمره ۱؛ به گزینه ب نمره ۲؛ به گزینه ج،نمره ۳؛ به گزینه دال نمره ۴ و درنهایت به گزینه ه نمره ۵ داده می شود. دامنه نمرات بین ۲۵ تا ۱۲۵ می‌باشد . روایی و پایایی پرسشنامه به ترتیب ۸۰/۰ و ۵۵/۰ گزارش شده است ( دیباج نیا، ۱۳۸۳ به نقل از هرمزی ، ۱۳۷۸ ). ضریب آلفای کرونباخ نیز در پژوهش حاضر نشان داد که پایایی آزمون ۷۲/۰ است. نتایج همبستگی پیرسون سوال های آزمون و نمره کل نیز نشان داد که سوال ها از همسانی درونی بالایی برخوردارند که بیانگر روایی مطلوب آزمون می‌باشد.

پرسشنامه اضطراب امتحان:

۳۸٫متولی،سید محمد(۱۳۷۶).بررسی تأثیر آموزش راهبردهای فراشناختی برخواندن، درک مطلب و سرعت یادگیری دانش آموزان اول دبیرستان های دختارنه شهرستان فردوس. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی،دانشگاه علامه طباطبایی.

۳۹٫محمدی،آریا؛ سیف نراقی،مریم؛دلاور،علی؛ سعدی پور، اسماعیل (۱۳۹۱).تأثیرآموزش راهبردهای شناختی –فراشناختی برعملکرد حل مسأله و رفتار سازشی دانش آموزان کم توان ذهنی. ‌فصل‌نامه روان شناسی افراد استثنایی، سال دوم، شماره ی ۸، ۵۹- ۴۳٫

۴۰٫ ملکی، بهرام(۱۳۸۴).تأثیر آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی برافزایش یادگیری و یادداری متون درسی مختلف.تازه های علوم شناختی.سال هفتم(۳) ، ۴۲- ۵۰ .

۴۱٫ نادری، عزت الله؛ سیف نراقی، مریم (۱۳۹۱). روش های تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی (ویرایش پنجم). تهران: نشر ارسباران.

۴۲٫ نوروزی، داریوش؛ رضوی، سید عباس (۱۳۹۰). مبانی طراحی آموزشی. تهران: انتشارات سمت.

۴۳٫یوسفی،زهره(۱۳۸۰).مقایسه راهبردهای مطالعه ویادگیری دانشجویان موفق و ناموفق رشته‌های علوم انسانی وعلوم پایه دانشگاه تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی ، دانشگاه علامه طباطبایی .

References:

۱٫ Anderson, J.R (1995 a). learning andmemory: An interyrated approach. New York: Wiley

۲٫ Biehler, R.F. , & Snowman, J. (1993). Psychology applied to teaching (7 th ed). USA: Houghton Mifflin.

۳- Derry, S. & Murphy, D. (1986), Designing Systems that trun learning aloility: from theory to practice. Review of Educational research 56 (1): 1-36

۴- Eggen , p. , & kauchak, D. (2001). Educational psychology: windowson on classroom (5th ed).upper Saddle River,

Ny: Merrill,prentice- Hall.

۵٫ Gardener , R. (1990). When children andadults do not use learning strategies: Toward a toward a theoryof settings Review of Educational Research, 60 , 517-530.

۶٫ Good, T.L.,& Brophy, j.(1995). Contemporary educational psychology (5th ed). UAS: Longman.

۷- Slavin, R.E. (2006). Educational psychology:

Theory and practice (Sth ed). New yorn: pearson.

۸٫ Snowman, J. (1984). Learning tactics and strategies. ING. Phye & Andre (Eds), Cognitive instructional psychology. New York: Academic press.

۹٫ Weinstein, C. E&Hume , L.M. (1998). Study strategies for life Long Learning. Washington D.C.: American psychology Association.

پیوست ۱

بانک سوال های پیش آزمون و پس آزمون دروس تاریخ، علوم تجربی و زبان انگلیسی پایه سوم راهنمایی در سال تحصیلی ۹۲/ ۱۳۹۳

سؤال های درس تاریخ

۱٫ چرا اوضاع سیاسی ایران در آستانه ی تشکیل حکومت صفوی آشفته بود؟

۲٫ چگونگی تأسیس حکومت صفوی را در دو سطر توضیح دهید.

۳٫ حکومت صفوی در آغاز سلطنت شاه تهماسب با چه مسایل و مشکلاتی روبه رو بود؟

۴٫ اخراج پرتغالی ها از سواحل و جزایر ایرانی چگونه صورت گرفت؟

۵٫ مهم ترین عوامل ضعف و سقوط حکوممت صفوی را بنویسید (۴ مورد).

۶٫ همکاری نظامی انگلستان با حکومت صفوی علیه پرتغالی ها به دو علت بود، آن ها را بنویسید.

۷٫ جنگ چالدران در زمان کدام یک از پادشاهان صفوی صورت گرفت و علت شکست ایران در این جنگ را بنویسید.

۸٫ مهم ترین اقدام شاه اسماعیل پس از تاج گذاری در تبریز چه بود؟

۹٫ چهار بنای تاریخی که در زمان صفویان ساخته شده است را نام ببرید.

۱۰٫ سقوط صفویان در دوران زمامداری کدام یک از شاهان صفوی اتفاق افتاد و به دست چه کسی؟ (در سه سطر توضیح دهید).

۱۱٫ اولین و آخرین پادشاهصفویان را نام ببرید.

۱۲٫ قزلباش ها چه کسانی بودند؟

۱۳٫ جامعه ی عصر صفوی از چه گروه هایی تشکیل می شد؟

۱۴٫ زندگی کشاورزان ایرانی در دوره ی صفویه در مقایسه با کشاورزان اروپایی چگونه بود؟

۱۵٫ زمینه ها و عوامل رونق و شکوفایی علم و هنر در عصر صفوی کدامند؟

۱۶٫ اصلی ترین کالاهای صادراتی و وارداتی عصر صفویه را بنویسید.

۱۷٫ به سوالات زیر پاسخ دهید:

الف) تجارت داخلی و خارجیایران در دوره ی صفوی در عصر کدام پادشاهاین سلسله بیشترین رونق را داشت؟

ب) شرکای تجاری اصلی ایران در عصر صفوی چه کشورهایی را تشکیل می‌داد؟

۱۸٫ به سولات زیر پاسخ دهید:

الف- مهم ترین منبع درآمد حکومت درعصر صفوی چه چیزی بود؟

ب) چهارتن از هنرمندان عصر صفوی را نام ببرید.

۱۹٫ به سوالات زیر پاسخ دهید:

الف- سه تن از شاعران عصر صفوی را نام ببرید.

ب- رشته‌های هنری عصر صفوی را نام ببرید.

۲۰٫ اقدامات شاه اسماعیل اول را بنویسی (۴ مورد).

۲۱٫ مهم ترین عامل همکاری و اتحاد آیت الله کاشانی و دکتر مصدق چه بود؟

۲۲٫ دولت انگلستان پس از تصویب قانون ملی شدن نفت،چه اقداماتی علیه ملت و دولت ایران انجام داد؟

۲۳٫ علت نتیجه قیام سی تیر را در دو سطر بنویسید.

۲۴٫ چهار مورد از عواملموثر در ایجاد اختلاف میان راهبرانو اعضای نهضت ملی شدن نفت را بنویسید.

۲۵٫ چه شرایطی امریکا و انگلستان را در اجرای کودتای ۲۸ مرداد کمک کرد؟

۲۶٫ رهبران نهضت ملی شدن نفت چه کسانی بودند؟

۲۷٫ رهبر قیام ۳۰ تیر چه کسی بود؟

۲۸٫ نخست وزیر مخالف ملی شدن نفت چه کسی بود؟

۲۹٫ کدام گروه سیاسی در تصویب قانون ملی شدن نفت مؤثر بود؟

۳۰٫ نخست وزیر در زمان تصویب ملی شدن نفت چه کسی بود؟ و به دست کدام یک از اعضای جمعیت فداییان اسلام ترور شد؟

۳۱٫ بنیان گذار جمعیت فداییان اسلام را نام برده و هدف از ایجاد این جمعیت چه بود؟

۳۲٫ دلایل دشمنی و توطئه امریکا علیه انقلاب اسلامی ایران چیست؟

۳۳- به سه مورد از اقدامات گروهک های ضد انقلاب علیه مردم و نظام جمهوری اسلامی اشاره کنید.

۳۴- چرا دانشجوایان پیرو خط امام سفارت امریکا را تسخیر کردند؟

۳۵- دو مورد از عملیات های آزادی بخش رزمندگان اسلام را با نتایجآن ذکر کنید.

۳۶٫ رویدادهای زیر را که مربوط به استقرار نظام جمهوری اسلامی است، به ترتیب زمان وقوع مرتب کنید:

انتخابات اولین دوره ی ریاست جمهوری (………….)، همه پرستی قانون اساسی (………..)، انتخابات اولین دوره ی مجلس شورای اسلامی (………….)، همه پرستی نظام جمهوری اسلامی(…………..)، تدوین قانون اساسی (……………..) و تشکیل مجلس خبرگان قانون اساسی (……………….).

۳۷٫ نام سه تن از شهدای نوجوان جنگ تحمیلی را بنویسید.

۳۸٫ به سوالات زیر پاسخ دهید:

الف) جنگ تحمیلی در چه سال و روزی آغاز شد؟

ب) جنگ تحمیلی چند سال به طول انجامید؟

ج)جنگ تحمیلی در چه سال و روزی به پایان رسید؟

عنوان نهاد انقلابی هدف از تأسیس
کمیته انقلاب اسلامی ———–
———– کمک به محرومان
جهاد سازندگی ———–
———– دفاع از کشور و انقلاب اسلامی
———– کاهش بی سوادی
۳۹٫ چهاراستان کشور را نام ببرید که بخش هایی از آن در جنگ تحمیلی توسط رژیمبعث عراق به اشغال درآمد.

۴۰٫ جدول زیر را کامل کنید:

سوال های درس زبان انگلیسی

در سال ۱۹۸۶ کمیسیون جامعه اروپا نیز گردشگر روستایی را اینگونه تعریف می‌کند:

«گردشگر روستایی تنها شامل گردشگری کشاورزی نیست، بلکه همه فعالیت­های گردشگری در مناطق روستایی را در بر می‌گیرد» تلاش برای مشخص نمودن انواع این فعالیت­های گردشگری نتیجه چندانی ندارد، اما قلمرو جهانگردی روستایی در فهرستی که توسط اتحادیه اروپا تنظیم شده است، به روشنی نمایان است.


جدول ۲-۱: گستره فعالیت های تفریحی در حومه شهر (نواحی روستایی)

1. سیاحت

• • گردش در بیرون از شهر (کشتزار ها، مزارع، طبیعت )

• • اسب سواری

• • سفر با کاروان کولی ها و گاریها

• • سفر با اتومبیل( در جاده، و وسایل عمومی، اتومبیل رانی)

• • دوچرخه سواری

• • الاغ سواری

• اسکی

1. ورزش‌های آبی

• • ماهیگیری

• سفر روی رود خانه (خانه قایقی)

۶- فعالیت­های اکتشافی

• اقدامات صنعتی محلی، کشاورزی ومهارتی

۷- فعالیت­های فرهنگی

• • باستان شناسی

• • باز سازی اماکن

• صنایع دستی و کارگاه های هنری

1. ورزش‌های هوایی

• • کایت

• بالون

۴- ورزش‌های روی زمین خشک

• • تنیس

۸- فعالیت­های مرتبط با سلامت

• آموزش بدنسازی و مراکز تندرستی

۵- فعالیت های ورزشی

• • کوه نوردی

• صخره نوردی

منبع: ( مهدوی، ۱۳۸۳، ص۱۶)

بنابر تعریف گروه مردمی گردشگر آمریکا (DOT)^[9]: «گردشگر روستایی به هر چیزی گفته می­ شود که گردشگران را به نواحی پیرامون شهر های اصلی می کشاند» ( همان منبع ص ۱۶).

بااین حال در اروپا گردشگری روستایی اغلب برای توصیف گردشگری گشاورزی (یا گردشگری مبتنی بر مزرعه) به کار برده می­ شود، اما در صورت لزوم همه فعالیت­های گردشگری در نواحی روستایی را در بر ‌می‌گیرد (رضوانی، ۱۳۸۷، ص ۲۸).

در استرالیا در هر دو بخش ملی و محلی، گردشگر روستایی به ‌عنوان:

«یک فعالیت چند بخشی و مکانی در یک محیط خارج از نواحی شهری ‌می‌باشد و به گردشگران، ماهیت زندگی آن مکان را نشان می­دهد» تعریف شده است (مهدوی، ۱۳۸۳، ص ۱۷).

به هر حال، با توجه به تعاریف ذکر شده از گردشگری و گردشگری روستایی، ‌می‌توان گفت که اکثر این تعاریف گردشگر­روستایی را به ‌عنوان، کلیه فعالیت­هایی که در یک فرد در نواحی روستایی و نواحی غیر شهری که دور تر از محل اقامت و کار خود انجام می­دهد، تعریف نموده اند. ولی همچنین گردشگر روستایی را ‌می‌توان اینچنین تعریف نمود:

«گردشگر روستایی به کلیه فعالیت­ها و خدماتی گفته می­ شود که توسط کشاورزان، مردم و دولت‌ها برای تفریح و استراحت گردشگران و همچنین جذب گردشگران در نواحی روستایی صورت ‌می‌گیرد، گفته می­ شود و می ­تواند شامل گردشگر کشاورزی، گردشگر مزرعه، گردشگر طبیعی و فرهنگی بشود» (مهدوی، ۱۳۸۳، ص۱۸ ).

۱-۲-۲- انواع گردشگری روستایی

همان گونه که قبلاً ذکر شد بنابر تعریف کمیسیون جامعه اروپا (۱۹۸۶) توریسم روستایی تنها شامل توریسم کشاورزی نمی­‌شود، بلکه همه فعالیت‌هایی را که گردشگران در مناطق روستایی انجام می­‌دهند را دربر می‌­گیرد. از این رو می­‌توان گفت که گردشگران به دلائل مختلف و با انگیزه­‌های متفاوت از نواحی روستایی بازدید می­‌کنند. ‌بنابرین‏ می­‌توان با توجه به اهداف گردشگران، گردشگری روستایی را به پنج دسته تقسیم نمود:

۱- توریسم طبیعی: که عمدتاًً در تعامل با جاذبه‌­های اکولوژیکی قرار دارد.

۲- توریسم فرهنگی: که مرتبط با فرهنگ، تاریخ و میراث فرهنگی و باستانی مردم روستایی است.

۳- اکوتوریسم: نوعی از توریسم است که علاوه بر تعامل با جاذبه‌­های طبیعی با زندگی و هنجار­های اجتماعی مردم محلی که خود نیز در تعامل با جاذبه‌­های طبیعی فوق هستند در ارتباط می‌­باشد.

۴- توریسم دهکده‌ایی: در این نوع توریسم گردشگران در خانوارهای دهکده زندگی نموده و در فعالیت‌­های اقتصادی و اجتماعی روستا مشارکت می‌­نمایند.

۵- آگروتوریسم: یا توریسم کشاورزی که گردشگران بدون ایجاد پیامد­های منفی بر روی اکوسیستم مناطق میزبان با فعالیت‌های سنتی کشاورزی در تعامل هستند و یا در آن مشارکت می‌­کنند (شریف‌زاده و مرادنژاد؛ ۱۳۸۱ ص۵۴ در مهدوی، ۱۳۸۲، ص ۲۴).

همچنین بنابر نظر جنی هالند و همکاران (۲۰۰۳) گردشگر روستایی می ­تواند مفهوم گردشگر مزرعه و یا گردشگر کشاورزی را بگیرد، اما هر دو آن ها اجزا، بزرگی از گردشگر در مناطق روستایی بحساب می­آیند ‌بنابرین‏، این مفاهیم می ­تواند به صورت زیر تعریف شوند:

۱- گردشگر کشاورزی: و آن زمانی است که هدف از دیدار (گردش)، تمرکز ویژه­ای برروی کشاورزی باشد همانند لذت بردن از تاکستان، و یا همراه بودن با حیوانات.

۲-گردشگر مزرعه: و آن زمانی است که محل سکونتی برای گردشگران در مزرعه فراهم شده باشد. فعالیت­های عمده در نواحی روستایی (قدم زدن و قایق سواری و …) ‌می‌باشد. اما در اینجا اصلی­ترین هدف گردشگران، سکونت به همراه کار در مزرعه و یا سکونت در مزرعه است که ایجاد تسهیلات اقامتی تغییر شکل داده‌اند، ‌می‌باشد.

۳- گردشگر روستایی یا گردشگر محلی روستایی: این نوع گردشگر که می ­تواند شامل هر دو مورد بالا بشود و همچنین شامل اردو زدن، اقامت در منزل اجاره­ای، گشت و شکار در دنیای وحش، بازار­یابی صنایع­دستی، جشنواره­های فرهنگی، ورزش­های ماجرا­جویانه، راهپیمایی، بازدید از مکان­های تاریخی، جشنواره­های موسیقی و در واقع هر گونه فعالیت تفریحی که در مناطق که مکانی را در نواحی روستایی بگیرد، می­ شود.

شارپلی (۱۹۹۷) معتقد است تعدادی از محصولات گردشگر یا انواع گردشگر جزء گردشگر روستایی بحساب می ­آید، ولی ضرورتا با آن برابر نیستند. به عنان مثال گردشگر کشاورزی به هر نوع گردشگری که مستقیما با کشاورزی (یک مزرعه) مرتبط می­ شود، اطلاق می­گردد و شامل اقامت در مزرعه، اتاق­ها یا چادر زدن، بازدید­های آموزشی، خوراک، فعالیت­های تفریحی و فروش محصولات کشاورزی یا صنایع­دستی می­ شود (مهدوی، ۱۳۸۳، ص ۲۵).

۲-۲-۲- پیشینه تاریخی گردشگر روستایی

۱-۲-۲-۲- پیشینه تاریخی گردشگر روستایی در جهان

• 1. در یک نگاه جامع نگر آیا قوانین موجود در حقوق ایران در خصوص حقوق مالی زوجه کارایی لازم را دارد؟

لازمه نظریه پردازی کارآمد و نظام­مند در حوزه حقوق خانواده به طور کلی و حقوق مالی زوجه به طور خاص، نگرش جامع یا نظام­مند ‌می‌باشد. در نظام حقوقی ایران، قانون‌گذار در زمان­های مختلف و بدون در نظر گرفتن کلیت و نظام­مندی حقوق خانواده، نهادهای حمایتی مختلفی را وضع نموده است. برخی از این نهادها یعنی مهر و نفقه ریشه در فقه اسلامی و سنت ایرانی دارد. قانون‌گذار برخی حقوق دیگر را از نظام­های حقوقی غربی خصوصاًً فرانسه اقتباس نموده است؛ یعنی مقرری ماهیانه پس از طلاق و شرط انتقال تا نصف دارایی. علاوه بر موارد فوق، اجرت المثل کارهای زوجه و نحله توسط قانون‌گذار ایرانی ابداع شده است. از دیگر سو، نهادهای حقوقی فوق کارکردهای یکسان و عملکرد موازی دارد.

با این وصف، تشتت و پراکندگی حقوق مالی زوجه در نظام حقوقی ایران موجب ناکارآمدی قواعد حقوقی حاکم بر حقوق مالی زوجه گردیده است.

۵٫ روش تحقیق

روش تحقیق در این اثر کتابخانه ­ای و می‌دانی است. در بعد کتابخانه ­ای بیش از ۲۷۰ منبع علمی مورد بررسی و کاوش نگارنده قرار گرفته است. در بعد می‌دانی نیز با توجه به فقدان منابع آماری روشن و معتبر در خصوص بسیاری از واقعیت­های حقوقی جامعه ایرانی، همچون میزان مهر، میزان نفقه و …، نگارنده در مجموع بیش از ۶۰۰ رأی صادر شده از دادگاه­ های خانواده را مورد بررسی و تحلیل آماری قرار داده است. بسیاری از آمارهای ارائه شده در تحقیق حاضر حاصل ده ها ساعت بررسی آرای مذبور ‌می‌باشد. همچنین پژوهش در خصوص مسائل مرتبط با تحلیل فقهی و اقتصادی حقوق مالی زوجه، به نحو تحلیلی صورت پذیرفته است به گونه ­ای که با بیان نظریات مختلف و تأمل در آن ها به تحلیل، تقریر و نقد آن ها پرداخته شده است.

۶٫ مزایای تحقیق

مزایای تحقیق حاضر را باید در مسائل زیر خلاصه نمود:

1. نوآوری طرح

همچنان که پیش از این متذکر گردید، در آثار داخلی حقوق مالی زوجه از منظر اقتصاد مورد تحلیل قرار نگرفته است. در آثار خارجی نیز به تازگی و در چند دهه اخیر تحلیل­های اقتصادی از حقوق مالی زوجه نگارش یافته است اما به دلیل عدم تجانس حقوق مالی زوجه در سایر نظام­های حقوقی با ابزارهای مالی موجود در نظام حقوقی ایران، عملاً کاربرد زیادی برای حقوقدان و قانون‌گذار و قاضی ندارد. از منظر فقهی نیز سعی شده است، تحلیلی جامع و بدون پیش زمینه داشته باشیم تا راه برای پیشنهادات اصلاحی لازم هموار گردد.

1. جامعیت تحقیق

در تحقیق حاضر با توجه به آنکه محقق لازم میبیند ایده جدید و محکم و جامع نگری نسبت به تحقیقات پیشین ارائه نماید و رسالت خود می­داند که در رساله دکتری خویش به معنای صحیح «تز» ارائه نماید، لذا سعی شده است با نگاهی جامع نگر، نظام مندی تحلیل فقهی و اقتصادی از حقوق مالی زوجه رعایت شود و در چارچوب تحلیل جامع و نظام مند از حقوق مالی زوجه پیشنهادات اصلاحی را ارائه نماید.

1. اعتبار منابع

نگارنده سعی ‌کرده‌است جهت اعتبار و به روز بودن رساله حاضر از منابعی استفاده نماید که به قلم بزرگان فقه و حقوق و نیز اقتصاددانان برجسته حقوق خانواده نگارش یافته است. غالب منابع فقهی با بهره گرفتن از نرم افزار کم نظیر «جامع فقه اهل البیت ع ۲» مورد تتبع قرار گرفته است.^[۱۹] منابع خارجی غالباً از طریق کتابخانه‌های دیجیتال در دسترس و سایت­های ارائه مقالات علمی همچون jstore, Heinonline, Westlaw و lexinexis مورد مطالعه قرار گرفته است.

1. بررسی تطبیقی دو رویکرد علمی

به باور نگارنده بررسی صرف اقتصادی حقوق خانواده و خصوصاًً حقوق مالی زوجه و عدم توجه به تحلیل فقهی و حقوقی موضوعات مورد بررسی، امری عقیم است. هر چند نمی­ توان فواید نظری تحلیل اقتصادی صرف را نادیده گرفت اما برای تأثیر عملی کنکاش صورت گرفته باید دو هدف را در کنار هم مد نظر قرار داد؛ مشروعیت و کارایی. دو بال تحلیل نوین و جامع حقوق است. به نظر می­رسد اصرار بر هر یک از این اهداف بدون توجه به دیگری، پرواز شاهین اندیشه را مشکل و شاید در عصر حاضر ناممکن می­سازد. ‌بنابرین‏ در دو بخش از رساله حاضر، با دو رویکرد به تحلیل موضوعات مشابهی پرداخته­ایم و در نهایت سعی کرده­ایم با تلفیق این دو رویکرد، نتایج «مشروع» و «کارآمد» به دست آوریم.

۷٫ طرح رساله

مندرجات رساله حاضر در دو بخش تعبیه شده است. مبنای تقسیم بندی بخش­ها تقابل «مشروعیت» و «کارآمدی» است. در بخش اول از منظر فقهی به تحلیل حقوق مالی زوجه پرداخته­ایم. در این بخش سعی شده است در حد امکان، در احکام فقهی و حقوقی مربوط به حقوق مالی زوجه اجتهاد صورت گیرد و نظریه­ای که از منظر فقهی مشروعیت دارد، ارائه گردد. در این بخش فارغ از مصلحت انگاری و جانبداری نسبت به عواطفی همچون میل به انصاف و عدالت و صرفاً با روش فقهی محض، مسائل مربوط را بررسی نماییم. بخش اول شامل ۴ فصل ‌می‌باشد. در چهار فصل مذبور به ترتیب مهر، نفقه، ارث و سایر حقوق مالی زوجه مورد تحلیل فقهی قرار گرفته است.

بخش دوم عهده دار نگاه مصلحت بینانه اقتصادی به حقوق مالی زوجه است. در این بخش که در ۷ فصل مدون گردیده، ابتدا ماهیت اقتصادی و کارکردها و الگوهای ازدواج مورد بررسی قرار می­گبرد. بررسی اقتصادی قرارداد ازدواج از آن جهت ضرورت دارد که تأثیر مستقیم بر تحلیل­های بعدی از نهادهای مالی درون و پیرامون ازدواج همچون مهر، نفقه و … می­نهد. پس از آن هر یک از حقوق مالی زوجه مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. در نهایت لازم است در یک نگاه جامع نگر به کلیه حقوق مالی زوجه نگریسته شود که در فصل هفتم، حقوق مالی زوجه ‌به این شیوه، مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.

بخش اول: تحلیل فقهی حقوقی حقوق مالی زوجه

«آدم گفت: بار الها این مخلوق زیبا کیست که ‌هم‌نشینی و دیدارش مرا آرام دل گشته؟ خداوند فرمود: این کنیز من حوّاست، آیا دوست داری همدم تو باشد؟ … او را از من خواستگاری کن!»^[۲۰]

بخش اول: تحلیل فقهی حقوقی حقوق مالی زوجه

ازدواج «میثاق غلیظ»^[۲۱] و «سر عظیم»ی^[۲۲] است که ماهیت آن یکی از معماهای پیچیده حقوقی است و هر یک از دانشمندان به تعبیری از آن می‌پردازد؛ برخی، شاید بر اساس توصیه شدید و اکید شارع و اجر معنوی بسیار زیاد مترتب بر نکاح، آن را قراردادی عبادی معرفی می‌کنند^[۲۳] و در برابر، عده ای ایراد ‌می‌کنند که در عبادات، قصد تقرب شرط صحت است ولی در نکاح، شرایط عمومی صحت قراردادها کفایت می­ کند.^[۲۴] در برخی نظام­های حقوقی، از تعبیر قرارداد برای نکاح دست کشیده و آن را «نهاد اجتماعی»^[۲۵] یا «موقعیت»^[۲۶] معرفی ‌می‌کنند.^[۲۷]

۲-۲-۴-۵-۱- سرمایه‌گذاران نهادی

سرمایه‌‌گذاران نهادی^[۳۲]، مؤسسه‌هایی هستند که به خریدوفروش حجم بالایی از اوراق بهادار می‌پردازند؛ مطابق با ادبیات موجود، بانک‌ها و شرکت‌های بیمه، صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و… جزء سرمایه‌‌گذاران نهادی قلمداد می‌روند. سرمایه‌گذاران نهادی با بهره گرفتن از حق رأی در تصمیم‌گیری‌ها و ساختار هیئت مدیره شرکت نفوذ کرده و لذا می‌توانند یکی از منابع نظارت بر عملکرد ‌مدیریتی شرکت باشند. در ادبیات حاکمیت شرکتی، سرمایه‌گذاران نهادی به عنوان یکی از مکانیسم‌های خارجی مؤثر در نظارت بر شرکت شناخته می‌روند. این گروه از فعالان بازار سرمایه، با توجه به برخورداری از دانش و تخصص مکفی، دسترسی به کانال‌های ارتباطی مؤثر و انگیزه لازم برای نظارت بر عملکرد مدیریت، می‌توانند نقشی اساسی در ارتقای سیستم حاکمیت شرکتی و در نتیجه افزایش کارایی و بهره‌وری شرکت ایفا می‌کنند.

‌بنابرین‏ بسیاری از این سرمایه‌گذاران به‌جای فروش عمده سهام و تحمل زیان مرتبط با آن، در پی نظارت اثربخش بر مدیران شرکت‌ها و در نتیجه بازده سهامشان خواهند بود و به همین دلیل، سرمایه‌گذاران نهادی در بسیاری از موارد، با مشارکت فعال سعی در تأثیرگذاری در تصمیمات شرکت‌ها دارند. بوش^[۳۳] (۱۹۹۸) بیان کرد که سرمایه‌گذاران نهادی، سرمایه‌گذاران حرفه‌ای هستند که دارای تمرکز بلندمدت می‌باشند و با توجه به میزان بالای سرمایه‌گذاری و کار بلد بودن، این نوع سرمایه‌گذاران می‌توانند بر اعمال مدیران نظارت و کنترل داشته باشند. به عبارت دیگر، سرمایه‌گذاران نهادی فرصت، منابع، تخصص و توانایی‌ تأثیرگذاری بر اعمال مدیران را دارند و حضور آن‌ ها موجب کاهش مدیریت سود می‌رود و این امر، فرضیه نظارت فعال را تأیید می‌کند.

‌در مورد رابطه بین سرمایه‌گذاران (مالکیت نهادی) و عملکرد شرکت سه فرضیه وجود دارد:

۱) فرضیه نظارت کارا: بیانگر این است که یک‌نهاد به علت ملاحظات ریسک خود، بیشتر متقاضی نظارت بر مدیران است. منطق این فرضیه این است که به علت بالا بودن هزینه نظارت، فقط سهام‌داران بزرگ نظیر سرمایه‌گذاران نهادی می‌توانند به مزایای کافی دست یابند تا انگیزه نظارت را داشته باشند. در واقع، سرمایه‌گذاران نهادی بزرگ، فرصت، منابع، تخصص و توانایی نظارت، تأدیب و تأثیرگذاری بر مدیران را دارند. به‌هر حال، اینکه این نهادها از توانایی خود برای تأثیرگذاری بر تصمیمات شرکت استفاده می‌کنند یا نه تابعی از سهام متعلق به آن‌هاست. اگر سهام متعلق به سرمایه‌گذاران نهادی زیاد باشد، این سهام کمتر قابل دادوستد است و ‌بنابرین‏ برای دوره های طولانی‌تری نگه‌داشته می‌رود. این دسته، سرمایه‌گذاران نهادی پایا (بلندمدت) هستند. آن‌ ها به ‌احتمال‌ زیادی در امر نظارت شرکت می‌کنند؛ زیرا زمان طولانی‌تری برای یادگیری ‌در مورد شرکت‌ها و همچنین فرصت‌های بیشتری برای تأثیرگذاری بر مدیریت دارند؛ اما زمانی که سرمایه‌گذاران نهادی تعداد سهام نسبتاً کمی در شرکت دارند، می‌توانند در صورت ضعیف بودن عملکرد شرکت به‌راحتی سرمایه‌گذاری‌های خود را نقد کنند و در نتیجه انگیزه کمی برای نظارت دارند (پوند، ۱۹۹۸). این‌ها سرمایه‌گذاران نهادی ناپایا(کوتاه‌مدت هستند)؛ زیرا تمایل به انجام معاملات مکرر بر اساس اطلاعات دارند و بر سودهای تجاری کوتاه‌مدت تأکید می‌کنند.

سرمایه‌گذاران نهادی پایا می‌توانند از سه راه عملکرد شرکت را بهبود ببخشند:

1. 1. آن‌ ها به دلیل ارتباط نزدیک خود با بازار سرمایه و فعالیت نظارت، می‌توانند مسائل نمایندگی و عدم تقارن اطلاعات را کاهش بدهند، مسائلی که عملکرد ضعیف و سرمایه‌گذاری کمتر را ترغیب می‌کند.

1. 1. آن‌ ها مسئله نزدیک‌بینی مدیریتی را تعدیل می‌کنند، به گونه‌ای که برای مدیران امکان سرمایه‌گذاری در پروژه های سودآور بلندمدت‌تر را فراهم می‌کند.

1. آن‌ ها از طریق افزایش درجه انگیزش، پاداش مدیران و منافع آن‌ ها با سهام‌داران را بهتر همسو می‌کنند و بدین گونه، عملکرد شرکت را بهبود می‌بخشند (حساس یگانه و همکاران، ۱۳۸۷).

۲) فرضیه تضاد منافع: این فرضیه بیان می‌کند که سرمایه‌گذاران نهادی به علت تضاد منافع به مدیریت کنونی رأ‌ی می‌دهند. این رفتار از ساختار مقررات کنونی نشأت می‌گیرد. در این ساختار، مدیریت شرکت‌های سرمایه‌گذار نهادی در رأی‌دهی یا افشای آرای خود در قبال سهام‌داران خویش هیچ مسئولیتی بر عهده ندارند، اما مدیریت شرکت سرمایه پذیر از آرای هر یک از سهام‌داران اطلاع دارد. باوجوداین قوانین، مدیران مذبور در رأی‌دهی تحت سلطه روابط تجاری جاری با مدیریت کنونی قرار دارند. فرضیه تضاد منافع بیان می‌کند که سهام‌داران نهادی سهامدارانی هستند که به سودهای کوتاه‌مدت بیش از سودهای بلندمدت تمرکز دارند (پورتر، ۱۹۹۹).

۳) فرضیه همسویی استراتژیک: طبق این فرضیه، سرمایه‌گذاران نهادی با مدیریت کنونی نوعی اتحاد استراتژیک به وجود می‌آورند. فرضیه تضاد منافع و همسویی استراتژیک عنوان می‌کنند که بین مالکیت نهادی و ارزش شرکت رابطه منفی وجود دارد. ماگ^[۳۴] (۱۹۹۸) نتیجه گرفت که هدف سرمایه‌گذاران نهادی مبنی بر حفظ نقدینگی سهام خود و تمایل به کسب سود در کوتاه‌مدت بر مزایای حاصل از نظارت بر مدیریت به امید کسب سود بیشتر در بلندمدت غلبه می‌کند.

۲-۲-۴-۵-۲- سهام‌داران عمده

تئوری‌های کنونی مربوط به حاکمیت شرکتی و ساختار مالکیت بیان می‌کنند که تمرکز سهام و وجود سهام‌داران عمده^[۳۵] (سهام‌داران عمده، سهامدارانی هستند که بیشترین سهام شرکت را در اختیار دارند و با توجه به تأثیرگذاری در انتخابات هیئت مدیره، توانایی بیشتری در کنترل امور شرکت دارند)، توانایی اعمال نظارت بر مدیران را افزایش می‌دهد. روند شکل‌گیری ادبیات مرتبط با تأثیر ترکیب مالکیت و وجود سهامدار عمده در ترکیب ساختار مالکیت شرکت‌ها بدین‌صورت است که بر اساس قضیه رونالد کوز، ساختار مالکیت بر کارایی بنگاه تأثیر ندارد. با هر توزیعی از مالکیت، حتی آنجا که آثار خارجی وجود دارد، مبادله آزاد به نقطه بهینه تولید می‌ انجامد. به عبارت دیگر، کارایی ارتباطی با توزیع مالکیت ندارد. این آموزه تا اواسط دهه ۱۹۸۰ بدیهی تلقی می‌شد و هیچ آزمونی برای تأیید یا ابطال آن صورت نگرفته بود. در سال ۱۹۸۵ دمستز و لن برای اولین بار رابطه تمرکز مالکیت و کارایی در شرکت‌های بورسی آمریکا را آزمون کردند. آن‌ ها نشان دادند که میان تمرکز و کارایی هیچ رابطه‌ای وجود ندارد و به عبارت دیگر، با هر ساختاری از تمرکز مالکیت می‌توان به کارایی دست‌یافت (دمستز و لن^[۳۶]، ۱۹۹۵).