حق برخورداری از تسهیلات وزمان کافی برای تهیه دفاعیه نسبت به متهم و وکلاء در تمام مراحل رسیدگی من جمله در دادگاه ومراحل تجدید نظرخواهی لازم الرعایه است . به موجب این حق متهم باید برای ارتباط محرمانه با وکیلش مجاز باشد خصوصاًً این حق مربوط به افرادی است که دربازداشتگاه ها بسر می‌برند. زمان کافی برای تهیه دفاعیه به ماهیت ‌رسیدگی ها ‌و اوضاع واحوال واقعی هر پرونده بستگی دارد و این عوامل عبارتنداز:امکان دسترسی متهم به دلایل ‌و مدارک، وکیل خود ومحدودیت های زمانی قانونی ، همچنین حق محاکمه شدن درزمان معقول باید باحق برخورداری از زمان کافی جهت تهیه دفاعیه توازن داشته باشد. در این خصوص شق ب بند یک ماده۶۷ اساسنامه دادگاه کیفری بین‌المللی نیز مقرر نموده که « وقت کافی وامکانات لازم به او(متهم) داده شودتا دفاع خود را تدارک کندو آزادانه ‌و محرمانه با وکیل مدافعی که خود انتخاب می‌کند ارتباط داشته باشد^[۱۴۳]» بدین سان متهم برای تهیه دفاعیه وهمچنین حق برخورداری از تسهیلات باید به موارد ذیل نیز دسترسی داشته باشد:

۱-۳-۵-۴ حق دسترسی به اطلاعات

حق اطلاع، از حقوق بنیادی افراد درعصرحاضراست .حق آگاهی با کسب اطلاع از علل وجهات دستگیری پیش شرط ضروری هر گونه دفاع محسوب می‌گردد. به دیگر سخن ارائه اطلاعات برای امکان اعتراض به غیرقانونی بودن دستگیری یا بازداشت فرد اساسی است. ‌بنابرین‏ مظنون یا متهم پیش از شروع تحقیقات حق دارد بداندچرا و به کدام جرم متهم است.لازمه دفاع از اتهام مطروحه علیه شخص به عنوان متهم ویا دفاع از شکایت به عنوان شاکی، علم وآگاهی به اتهام ویا شکایت موضوع پرونده کیفری و دیگر اطلاعات مورد نیاز است^[۱۴۴]. بند۲ماده۶۷ اساسنامه دادگاه کیفری بین‌المللی ناظر ‌به این مورد است که مقرر نموده:«علاوه ‌بر موارد دیگری در این اساسنامه راجع به ارائه مستندات به متهم مقرر شده،‌دادستان باید به محض آنکه امکان پذیر شد مستنداتی را که دراختیار ویا تحت کنترل خود داشته ومعتقد است که مبین بی گناهی متهم است ویا مجرمیت وی را تخفیف می‌دهد ویا ‌بر اعتبار مستندات بازجویی تأثیر می‌گذارد،‌به متهم ارائه دهد . درصورت تردید در شمول یا عدم شمول این بند اتخاذ تصمیم با دادگاه خواهد بود».

۲-۳-۵-۴ حق آگاه شدن ازاتهامات

هرفردی که دستگیر یا بازداشت می شود باید فوراً از دلایلی که موجب محرومیت از آزادیش شده مطلع شود.هدف اصلی از الزام آگاه کردن این است که فرد بازداشت شده بتواند به اعتبار بازداشت،‌از لحاظ قانونی اعتراض کند.‌بنابرین‏ دلایل ارائه شده باید مشخص بوده و شامل توضیح واضحی از اساس قانونی و واقعی بودن دستگیری یا بازداشت باشد. بعبارتی حق اطلاع متهم از اتهام وارده ودلایل آن، احترام به حق دفاع او وبرقراری موازنه میان او ومدعی به حساب می‌آید؛زیرا جهل وعدم اطلاع متهم از اتهام انتسابی ودلایل آن موجب تضییع حق دفاع وآزادی های فردی او می شود^[۱۴۵]. شق الف بندیک ماده۶۷ اساسنامه دادگاه کیفری بین‌المللی مقرر نموده که:« به زبانی که متهم کاملاً درک کرده و با آن صحبت می‌کند فوراً ودقیقاً از ماهیت ، سبب و محتوای اتهام مطلع شود».

قوانین ایران نیز به فرد زندانی حق می‌دهد تااز اتهامات خود ودلایل دستگیری دراسرع وقت اطلاع یابد. این قصد قانون‌گذار در وضع قوانین مربوط به ارائه برگ جلب هنگام دستگیری ، به حضور رسانیدن سریع متهم نزد مقام قضایی وتفهیم اتهام در اسرع وقت استنباط می شود.

۳-۳-۵-۴ حق برخورداری از مترجم

هرمتهم به جرم کیفری اگر زبا ن دادگاه را نفهمد یا صحبت نکند،‌حق دارد از مساعدت مترجم واجد صلاحیت ‌و رایگان برخوردار باشد و همچنین حق دارد اسناد ‌و مدارک اوترجمه شود. اگر متهم ‌در صحبت کردن، فهمیدن،خواندن زبان دادگاه مشکل داشته باشد،حق ترجمه وتفسیربرای تضمین دادرسی عادلانه مهم وحیاتی است . این امور برای تضمین حق برخورداری از امکانات کافی جهت تهیه دفاعیه ، اصل تساوی ابزار وامکانات وحق دادرسی عادلانه لازم وضروری است.بدون هیچ مساعدتی ، متهم ممکن است نتواند محاکمه را بفهمد وبه طور کامل درجریان دادرسی قرارگیرد، ودفاعیه مؤثری را فراهم کند لذا حق ترجمه ودانستن زبان دادگاه وفهمیدن یاصحبت کردن با آن پیش شرط اصلی حق دادرسی عادلانه و از حقوق دفاع متهم است به موجب شق و بندیک ماده ۶۷اساسنامه دادگاه کیفری بین‌المللی اگررسیدگی دیوان ویا مدارکی که درمحاکمه ارائه می شود به زبان دیگری غیراز زبانی است که متهم کاملاً درک کرده وصحبت می‌کند، وی می‌تواند به صورت رایگان از مساعدت مترجم کارآمد وهمچنین ترجمه هایی که دریک محاکمه منصفانه لازم است ، بهره مند شود.

حق برخورداری از مترجم درتمامی مراحل دادرسی کیفری اعمال می شود از جمله درطول بازجویی های پلیس وتحقیقات اولیه ، مترجم صرف نظر از نتیجه محاکمه باید به صورت رایگان فراهم شود شق الف بندیک ماده ۶۷اساسنامه دادگاه کیفری بین‌المللی مقرر نموده که:«به زبانی که متهم کاملاً درک کرده و با آن صحبت می‌کند فوراً ودقیقاً از ماهیت وسبب محتوای اتهام مطلع شود».حق داشتن مترجم بخش اصلی حق دفاع شخصی وحق داشتن زمان وامکانات کافی برای تهیه دفاعیه است .بااین وجود اگر متهم زبان دادگاه را به طور مناسبی صحبت می‌کند یا می فهمد اما ترجیح می‌دهد زبان دیگری را صحبت کند، مقامات ملزم نیستند ‌تا برای متهم، مترجم رایگان فراهم کنند^[۱۴۶].

۴-۳-۵-۴- حقوق دوران بازجویی

اهمیت بازجویی وآثار ناشی از آن ایجاب می کندکه متهم در پاسخ به پرسش های مقامات قضایی و انتظامی با احتیاط ،حزم ودوراندیشی عمل کرده وبه واسطه اظهارات نسنجیده موجبات گرفتاری خود رافراهم نکند. اگاهی متهم از این نکته بسیاراساسی وموثردرسرنوشت قضایی اوست. اما اشخاص بویژه هنگامی که به عنوان متهم و آن هم بار اول نزد مقامات قضایی وانتظامی حاضر می‌شوند، آنچنان از حالت روحی وروانی غیرعادی ‌و نگرانی مخصوص برخوردارند که قادر به درک جایگاه بازجویی وآثار ‌و تبعات ناشی از آن نیستند و چنانچه هشدارهای لازم قبل از انجام تحقیق به ایشان داده نشود،‌به احتمال زیاد با اظهارات ناصواب موجب لطمه به آبرو ‌و حیثیت ، آزادی، مال و یا حتی جان خود می‌شوند. بدین جهت عدم رعایت تشریفات قانونی در اعلام مواظبت دراظهارات به متهم می‌تواند حق دفاعی مناسب متهم را مختل نماید^[۱۴۷]. متهمین یا مظنونین به جرایم کیفری،افرادی آسیب پذیرهستندکه درمعرض موارد نقض حقوق بشر از جمله شکنجه ودیگر رفتارهای بی رحمانه ‌و غیر انسانی درطول مراحل بازجویی ورسیدگی های کیفری قرار می‌‎گیرند. مخصوصاً افرادی که دربازداشتگاهها به منظور بازجویی توسط مأمورین اجرای قانون نگهداری می‌شوند، درمعرض خطر هستند حقوق متعددی که هدف از آن تضمین امنیت متهمین درطول بازجویی است وجود دارد که به برخی ازآن در ذیل اشاره می‌گردد:

۱-۴-۳-۵-۴حق سکوت