«خدایا! تویی سزاوار نیکو ستودن، وبسیار بی شمار ستایشت نمودن. اگر امید به تو بندند بهترین امید بسته ای، و اگر چشم از تو دارند، این چشمداشت را هرچه نیکوتر شایسته ای. خدایا! در نعمت بر من گشادی، و مرا زبانی دادی تا بدان مدح جز تورا نخوانم، و بر کسی غیر تو آفرین نرانم. بدان کسانی را نستایم که نومید کنند یا گمان آن بود که نبخشند، وزبان خود را بازداشتم از ستودن مردمان، و آفریدن راندن بر پروردگان و آفریدگان. بار خدایا! هر ثناگوی را بر ثنا گفته، پاداشی است: جزایی در خورد ثنای آفرین گوینده یا عطایی نیکو – سزاوار بزرگی پاداش دهنده. خدایا! امید به تو بستم تا راهنما باشی به اندوخته های آمرزش و گنجینه های بخشایش. خدایا! این بنده توست که در پیشگاهت برپاست، یگانه ات می‌خواند و یگانگی خاص تو راست. جز تو کسی را نمی بیند که سزای این ستایشهاست. مرا به درگاه تو نیازیاست که آن نیاز را جز فضل تو به بی نیازی نرساند، و آن درویشی را جز عطا و بخشش تو به توانگری مبدّل نگرداند. خدایا! خشنودی خود را بهره ما فرما، هم در این حال که داریم، و بی نیازمان خشنودی خود را بهره ما فرما، هم در این حال که داریم، و بی نیازمان گردان از اینکه جز به سوی تو دست برداریم، که تو بر هر چیز توانایی».

پس انسان نیازمند نیایش است تا خدای خود را بیابد که در این صورت خود را می‌یابد و زمینه شکوفایی استعدادهایش فراهم می‌گردد (دلشاد تهرانی، ۱۳۸۸، ص۸۹).

امام علی در نامه خود به امام حسن (ع) ‌در مورد دعا و نیایش چنین می‌گوید: «… هرگاه او را بخوانی، ندایت را می شنود، و چون با او راز دل گویی راز تو را می‌داند. پس حاجت خود را با او بگوی، و آنچه در دل داری نزد او بازگوی، غم و اندوه خود را در پیشگاه او مطرح کن، تا غم های تو را برطرف کند و در مشکلات تو را یاری رساند» (نهج البلاغه: نامه۳۱).

همچنین امام ‌در مورد اثر تربیتی دعا و نیایش اینگونه می‌گوید: از گنجینه های رحمت او چیزهایی را درخواست کن که جز او کسی نمی تواند عطا کند مانند عمر بیشتر، تندرستی بدن و گشایش در روزی…» (نهج البلاغه: نامه۳۱).

امام علی(ع) همچنین ‌در مورد اجابت دعا چنین می فرماید: « خداوند… که به تو اجازه دعا کردن داد، پس هرگاه می توانی با دعا درهای نعمت خدا را بگشایی، تا باران رحمت الهی بر تو ببارد…» (نهج البلاغه: نامه۳۱).

انسان به فطرت خود عاشق یگانه جمیل است که تنها از او سزاوار پرستش و ستایش و نیایش است و تلاش مربیان الهی در جهت تربیت اخلاقی بشر پیوسته بر این بوده است که آدمیان را متوجه تنها معبود شایسته تقدیس کنند و عامل موثردر ارتباط انسان با خداوند نیایش است که موجب نزدیکی بیشتر به خداوند می شود. راه نیایش را به آن ها بیاموزند تا این نیاز فطری انسان‌ها به درستی پاسخ یابد.

۲- گرایش به زیبایی

زیبایی مطلق اوست و او منشاء هر زیبایی است و همه عالم جلوه زیبایی اوست؛ و انسان به فطرت خود اهل زیبایی و زیبایی دوستی است و هرچه در این جهت سیر کند به کمال والاتری دست می‌یابد. امیرمؤمنان (ع) مردمان را بدین حقیقت متوجه می کند و پیوسته درسی زیبا شناسی می‌دهد.

توجه به زیبایی های جهان آفرینش ما را در جهت تربیت اخلاقی صحیح خود ودیگران سوق می‌دهد.

امام علی(ع) ‌در مورد زیبایی آفرینش چنین می فرماید: «آنچه را آفرید با اندازه گیری دقیق استوار کرد و با لطف و مهربانی نظم شان داد، و به خوبی تدبیر کرد. هر پدیده را برای همان جهت که آفریده شد به حرکت درآورد، چنان که نه از حد و مرز خویش تجاوز نماید و نه در رسیدن به مراحل رشد خود کوتاه کند. و این حرکت حساب شده را بدون دشواری به سامان رساند، تا بر اساس اراده او زندگی کند. پس چگونه ممکن است سرپیچی کند در حالی که همه موجودات از اراده خدا سرچشمه می گیرند؟ (نهج البلاغه: خطبه۹۱).

امام علی(ع) ‌در مورد زیبایی های زمین نیز این چنین می فرماید: «پس زمین به وسیله باغ های زیبا، همگان را به سرور و شادی دعوت کرده، با لباس نازک گلبرگ ها که بر خود پوشید، هر ببننده ای را به شگفتی واداشت. و با زینت و زیوری که از گلوبند گل های گوناگون، فخرکنان خود را آراست، هر بیننده ای را به وجد آورد…» (نهج البلاغه: خطبه۱۹۱).

توجه به حیوانات و پرندگان در دنیا انسان را متحیر می‌سازد که هر کدام شکل و رنگ متفاوت دارند به طور مثال امام علی(ع) درباره آفرینش شگفت انگیز طاووس می فرماید:

« و شگفت انگیزتر آن پرندگان در آفرینش، طاووس است که آن را در استوارترین هیئت پرداخت، و رنگهای آن را به نیکوترین ترتیب مترب ساخت، با پری که نای استخوانهای آن را به هم در آورد، و دمی که کشش آن را دراز کرد. چون به سوی ماده پیش رود، آن دم در هم پیچیده را وا سازد و بر سر خود برافرازد، که گویی بادبانی است برافراشته و کشتیبان زمان آن را بداشته. به رنگهای خود می نازد، و خرامان خرامان دم خود را بدین سو و آن سو می‌برد و سوی ماده می تازد».

با توجه به مطالب بیان شده ‌در مورد زیبایی جهان آفرینش انسان را به تفکر در خودش وادار می‌سازد و که انسان باید در جهت بحث های تربیت اخلاقی خودش از جهان آفرینش درس بگیرد و بتواند همانند جهان آفرینش تواضع، نظم، طاعت و بندگی خداوند را در خود ایجاد کند و این زیبایی را در اخلاق و رفتارش بروز دهد تا بتواند خود را به سمت کمال خودش به پیش رود.

امام علی (ع) در این مورد می فرمایند: «إنَّ الدُّنیا دارُ صِدقٍ لِمَن صَدَقَهَا، وَ دَارُ عَافِیَهٍ لِمَن فَهِمَ عَنهَا، وَ دَارُ عِنیً لِمَن تَزَوَّدَ مِنَها وَدَارُ مَوعِظَهٍ لِمَن اتَّعَظَ بِهَا، مَسجِدُ أحِبَّاءِ اللهِ وَ مُصَلّی مَلَائِکَهِ اللهِ وَ مَهبِطُ وَحی اللهِ وَ مَتجَرُ اولیاءِ اللهِ. اکتَسَبِوُا فِیها الرَّحمَهَ وَ رَبِحُوا فِیها الحَبَّه. فَمَن زَایُدُمُّهَا وَ قَد اذنتَ ببینها؟ …» (نهج البلاغه: حکمت ۱۳۱).

« همانا دنیا سرای راستی برای راستگویان، و خانه تندرستی بر دنیا شناسان،و خانه بی نیازی برای توشه گیران، و خانه پند، برای پند آموزان است. دنیا سجدگاه دوستان خدا، جای نماز فرشتگان الهی، فرودگاه وحی خدا، و جایگاه تجارت دوستان خدا است، که در آن رحمت خدا را به دست آورند، و بهشت را سود بردند. چه کسی دنیا را نکوهش می‌کند؟»