فصل سوم:
ابزارها و روش پژوهش
-۱- مقدمه
در این فصل ابتدا طرح پژوهش، جامعه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری ارائه شده و در ادامه ابزارهای استفاده شده در پژوهش و روش های آماری استفاده شده برای تجزیه و تحلیل داده ها معرفی خواهد شد.
۳-۲- روش پژوهش و تحلیل داده ها
طرح پژوهش در این تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی می‌باشد.پژوهش حاضر در قدم اول برای پاسخ‌گویی به سوال پژوهشی از آمار توصیفی استفاده می‌کند. سپس درتجزیه و تحلیل، از روش همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه متغیرهای پژوهش یعنی رابطه بدریخت انگاری بدن با نشانه های وسواسی- جبری، باورهای وسواسی، عدم تحمل بلاتکلیفی و باورهای فراشناختی و همچنین رابطه احتکار با نشانه های وسواسی- جبری، باورهای وسواسی، عدم تحمل بلاتکلیفی و باورهای فراشناختی استفاده می شود و در فرضیه های ۹ و ۱۰ برای پیش‌بینی متغییرها از رگرسیون گام به گام استفاده می شود.
۳-۳- جامعه پژوهش
جامعه اماری در پژوهش حاضر شامل همه دانشجویان کارشناسی و تحصیلات تکمیلی مشغول به تحصیل در دانشگاه پیام نور میاندوآب در سال ۱۳۹۳می باشد که حجم آن ۴۹۹۲ نفر بود(مرکز کامپیوتر دانشگاه پیام نور میاندوآب، افخمی، ۱۳۹۳).
۳-۴- نمونه پژوهش
با توجه به این که اندازه جامعه معلوم است و با در نظر گرفتن دامنه اطمینان ۹۵% و دقت آلفای ۵±اندازه نمونه ۳۷۰ نفر برآورد شد که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انجام پذیرفت. ولی به دلیل افت آزمودنی و عدم برگشت بعضی از پرسشنامه‌ها که داشتیم حجم نمونه نهایی ۳۲۹ نفر بود.
۳-۵- روش اجراء
پس از انتخاب آزمودنی ها و توضیح درمورد هدف پژوهش و کسب رضایت از آن ها برای مشارکت در پاسخ‌گویی از پرسشنامه های ابعاد وسواسی،باورهای وسواسی،عدم تحمل بلاتکلیفی،بدریخت انگاری بدنی،احتکار و پرسشنامه باورهای فراشناختی استفاده شد.
ابزارهای مورد نیاز در این پژوهش مقیاس های زیر می‌باشند
۳-۶- مقیاس ابعاد وسواس فکری-عملی (DOCS؛ آبراموویچ و همکاران، ۲۰۱۰)
مقیاس ابعاد وسواس فکری-عملی یک شاخص ۲۰سوالی منطبق با DSM-5 می‌باشد که شدت چهار بعد علائم OCD را که به صورت علمی تأیید شده است را ارزیابی می کند: آلودگی، مسئولیت برای آسیب و اشتباهات، تقارن و نظم و ترتیب، و افکار غیر قابل قبول (ماتکس-کلز و همکاران، ۲۰۰۵؛ مکی و همکاران، ۲۰۰۴؛ انجمن روانپزشکی آمریکا، ۲۰۱۳-۲۰۱۲).
شرکت کنندگان سوالات در مورد تجربه علائم OCD در یک ماه گذشته را با بهره گرفتن از یک مقایس لیکرت ۵ درجه ای (۰-۴) پاسخ می دهند. دامنه نمرات بین ۰ تا ۲۰ برای هر خرده مقیاس و ۰ تا ۸۰ برای نمره کل می‌باشد. این پرسشنامه دارای وضعیت روانسنجی خوبی می‌باشد که شامل پایایی، اعتبار و حساسیت تشخیصی می‌باشد به طوریکه همسانی درونی برای کل پرسشنامه (α=۰/۹۳) و برای خرده مقیاسها (α= ۰/۸۳ – ۰/۹۶) گزارش شده است (آبراموویچ و همکاران، ۲۰۱۰). همسانی درونی این پرسشنامه توست پژوهشکر ۸۷/۰ برآورد شد. در مطالعه قلخانی، همسانی درونی برای کل پرسشنامه ۰/۹۱ و برای خرده مقیاس آلودگی۰/۸۷ و برای مسئولیت برای آسیب ۰/۹۱ و برای افکار غیر قابل قبول ۰/۹۲ و برای تقارن ۰/۹۱ به دست آمد.
۳-۷- پرسشنامه باورهای وسواسی
پرسشنامه باورهای وسواسی OBQ_44)) شامل ۴۴ پرسش می‌باشد که ابعاد بیماریزایی [۱۲۸]را در حیطه شناخت در بیماران مبتلا به وسواس فکری-عملی مورد ارزیابی قرار میدهد.از پاسخ دهندگان درخواست می شود،میزان موافقت خود را با هر کدام از گزینه ها که روی مقیاس صفر تا هفت رتبه بندی شده است،اعلام کند ]خیلی زیاد مخالف(۳-)،نظری ندارم(صفر)و خیلی زیاد موافق(۳+)[. آزمون از شش زیر گروه افکار تشکیل شده که دامنههای کلیدی حوزه های شناخت در اختلال وسواس فکری – عملی هستند؛ شامل احساس مسؤلیت برای صدمه و آسیب[۱۲۹]، ارزیابی تهدید و خطر[۱۳۰] (۱۶ گزینه )، کمالطلبی[۱۳۱]، نیاز به برخورداری از اطمینان[۱۳۲](۱۶ گزینه)، اهمیت دادن به افکار[۱۳۳] و کنترل افکار[۱۳۴](۱۲گزینه).(شمس و همکاران،۱۳۸۴). شمس و همکاران(۱۳۸۳) اعتبار و پایایی فرم فارسی پرسشنامه باورهای وسواسی-۴۴ (OBQ-44) را در یک نمونه ۲۲۲ نفری از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مورد بررسی قرار دادند. برای محاسبه پایایی همزمان، پایایی ثبات درونی با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ(۹۲/۰) و ضریب دو نیمهسازی با عنوان همبستگی اصلاح شده (۹۴/۰) برآورد شد و از ضریب پایایی حاصل از روش بازآزمایی آزمون OBQ-44 (82/0=r) نیز برای محاسبه پایایی غیرهمزمان استفاده شد. در مجموع، داده های فوق بیانگر ثبات درونی بالا و همینطور نشاندهندۀ ثبات نمره های آزمون به فاصله زمانی پنج تا ۱۴روز بود. برای برآورد روایی ملاک پرسشنامه OBQ-44، همبستگی آن با دو پرسشنامۀ OCI-R و MOCI محاسبه شد که به ترتیب ۵۷/۰ و ۵۰/۰ به دست آمد و معنادار بود. جهت بررسی روایی سازه پرسشنامه، روش تحلیل عاملی به کار رفت. مشخصه هایی که از طریق روش ML به دست آمد، نشان داد که پرسشنامه OBQ-44 از عامل که همبستگی بالایی با هم دارند اشباع شده و همبستگی زیاد این سه عامل نشاندهنده همگرایی این عوامل است که اهداف سنجش پرسشنامه OBQ-44 را تأمین می کند. همسانی درونی برای این پرسشنامه توست پژوهشکر ۸۶/۰ برآورد شد.
۳-۸- مقیاس بلاتکلیفی
این مقیاس توسط فریستون و همکاران(۱۹۹۴)، برای سنجش میزان تحمل افراد در برابر موقعیت های نامطمئن و حاکی از بلاتکلیفی طراحی شده است. ابزار۲۷ سوال دارد و بر روی یک مقیاس ۵ درجه ای به سوالها پاسخ داده می شود. بوهر و داگاس[۱۳۵] (۲۰۰۲)، اعتبار ابزار به روش محاسبه ضریب آلفای کرونباخ به دست آمده را برای این مقیاس۹۴/۰ و اعتبار با روش بازآزمایی آن را در فاصله ۵ هفته ای، ۷۴/۰ گزارش کرده‌اند. در پژوهش حمیدپور، اندوز و اکبری اعتبار با روش آلفای کرونباخ برابر ۸۸/۰ واعتبار بازآزمایی برابر ۷۶/۰ به دست آمد. همسانی درونی در این پژوهش برای این پرسشنامه ۸۹/۰ برآورد شده است.
۳-۹- پرسشنامه باورهای فراشناختی:
پرسشنامه فراشناختی ولز(۱۹۸۲) یک مقیاس ۳۰ سوالی خود گزارشی است که حیطه های فراشناختی زیر را در پنج مقیاس جداگانه اندازه گیری می‌کند:۱)باورهای مثبت درباره ی نگرانی ( مانند نگرانی به من کمک مکند تا با مسائل مقابله کنم ).باورهای منفی دربارۀ نگرانی که با کنترل ناپذیری و خطر مرتبط هستند ( برای مثال,وقتی نگرانی ام شروع می شود نمی توانم جلوی آن را بگیرم ). ۳) اطمینان شناختی ضعیف ( برای مثال,حافظه ضعیفی دارم). ۴) لزوم کنترل افکار ( برای مثال,ناتوانی در کنترل افکارم نشانه ی ضعف من است) ۵) خوداگاهی شناختی( برای مثال به نحوه کارکرد ذهنم توجه زیادی دارم). سوالات برروی یک مقیاس لیکرتی از موافق نیستم=۱ تا کاملا موافقم=۴ پاسخ داده می شود. در پژوهشی محمدخانی و حسن آبادی اعتبار با روش آلفای کرونباخ ۹۰/۰ و اعتبار باز آزمایی برابر ۸۲/۰ به دست آمد. همسانی درونی برای این پرسشنامه در این پژوهش ۸۶/۰ به دست آمد.
