از تعاریف عدم اطمینان محیطی ،تعریف زیر بیش ترین عمومیت را دارا است:

1. 1. 1. عدم اطمینان محیطی، نوعی ناتوانی برای تخصیص احتمالات به حوادث ممکن الوقع آینده است ( دانکن، ۱۹۷۲).

   

1. 1. عدم اطمینان محیطی، فقدان اطلاعات درباره روابط علت و معلولی است( لورچ،۱۹۶۷).

1. عدم اطمینان محیطی، نوعی ناتوانی در پیش‌بینی نتایج احتمالی یک تصمیمی است( اسلوکام، ۱۹۷۵).

۲-۹- انواع عدم اطمینان ذهنی درباره محیط

۲-۹-۱- عدم اطمینان شرایط^[۴۳]

یک نوع عدم اطمینان که مدیران سازمان ها می‌توانند تجربه کنند،عدم اطمینان از شرایط محیط است .عدم اطمینان شرایط مدیران زمانی تجربه می‌کنند که احساس می‌کنند محیط سازمان یا یک بخش خاصی از آن ، غیر قابل پیش‌بینی است. مدیران سطح عالی امکان دارد درباره اقدامات سازمان های مرتبط و تشکیلات کلیدی مانند عرضه کنندگان ،رقبا، مصرف کنندگان ،دولت و سهام‌داران و غیره نامطمئن باشند یا آن ها ممکن است درباره احتمال یا تغییرات کلی و اساسی درشرایط محیطی مربوط مانند روندهای اجتماعی- فرهنگی، تحولات جمعیتی و پیشرفت های اساسی فناورانه،نامطمئن باشند. عدم اطمینان درباره شرایط محیط بدین معنا است که شخص نمی داند،اجزای محیط چگونه تغییر خواهند کرد .ناتوانی برای پیش‌بینی رفتار آینده ی یک رقیب جدی، مثال روشی از عدم شرایط است.عدم شرایط امکان دارد درک ناقصی ‌از روابط بین عناصر و اجزای محیط را شامل شود.

۲-۹-۲- عدم اطمینان اثر^[۴۴]

نوع دوم و کاملا متفاوت عدم اطمینان درباره محیط،مربوط می شود به نوعی ناتوانی فردی برای پیش‌بینی اثراتی که وقایع با تغییرات محیطی بر روی سازمان خواهند گذاشت.‌بنابرین‏ عدم اطمینان اثر به عنوان نوعی ناتوانی برای برآورد چگونگی تاثیر شرایط آینده محیط بر روی یک سامان خاص، تعریف شده است.تجربه عدم اطمینان اثر امکان دارد شامل عدم ‌اطمینان درباره تاثیر ملی یک حادثه یا تغییر محیطی بر سازمان اصلی و مرکزی باشد. هم چنین ممکن است ماهیت، شدت و زمان اثر را در بر گیرد. عدم اطمینان اثر دربردارنده فقدان درک روابط عالی است.اگر عدن اطمینان شرایط، عدم اطمینان درباره وضعیت آینده جهان باشد، ‌بنابرین‏ عدم اطمینان اثر، عدم اطمینان به اثرادت حوادث و وقایع شرایط آینده بر توانایی وعملکرد آینده سازمان است.

۲-۹-۳- عدم اطمینان پاسخ^[۴۵]

نوع سوم اطمینان مربوط می شود به درک این که، چه گزینه های پاسخی و در دسترس سازمان قرار دارد؟ عدن اطمینان پاسخ، به عنوان فقدان دانش درباره گزینه ای پاسخ و نوعی ناتوانی برای پیش‌بینی پیامدهای احتمالی گزینه های پاسخ، تعریف شده است. عدم اطمینان پاسخ احتمالا زمانی برجسته می شود که نیازی برای اقدام و عمل احساس شود، زیرا یک حادثه با تغییر، یا فرصت منحصر به فردی را برای سازمان ایجاد نموده است ( میلیکان، ۱۹۸۷).

۲-۱۰- اندازه گیری عدم اطمینان محیطی

برای اندازه گیری عدم اطمینان محیطی دو روش زیر وجود دارد

1. 1. ضریب تغییرات فروش^[۴۶] (دیس وبرد، ۱۹۸۴)

1. انحراف از سود پیش‌بینی شده تحلیل گران^[۴۷] ( دیچوف، ۱۹۹۴)

در این تحقیق برای اندازه گیری عدم اطمینان محیطی از ضریب تغییرات فروش استفاده می‌کنیم که به شرح زیر است:

Cv : ضریب تغییرات فروش

: میانگین مبلغ فروش در طول پنج سال گذشته

Zi: مبلغ فروش در طول سال جاری

۲-۱۵- تأثیر عدم اطمینان محیطی بر هموارسازی سود و پایداری سود

معمولا مدیران از طریق فرآیندهایی خود را با محیط وفق می‌دهند.آن ها برنامه هایی را به اجرا در می آورند تا به وسیله آن، فعالیت سازمان را دایت کرده و بر رفتار ‌گروه‌های ذینفع تاثیر بگذارند و با عواملی که به صورت غیر مستقیم وجود دارد خود را وفق دهند. ‌بنابرین‏ عدم اطمینان محیطی انگیزه ای برای مدیران ایجاد می‌کند تا هموارسازی سود را انجام داده و سود گزارش شده توسط سازمان را تغییر دهند.عدم اطمینان محیطی باعث به وجود آمدن عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سهام‌داران می‌گردد، ولی مدیران سعی می‌کنند عدم تقارن به وجود آمده را با هموارسازی سود کاهش دهند.

به دلیل غیرقابل کنترل بودن نیروهای تشکیل شدهنده محیط تجاری، وابستگی متقابل بین این نیروها، پویایی و ‌پیچیدگی محیط تجاری و …. . حفظ یک روند پایدار برای سود شرکت در طول زمان دشوار است.در نتیجه هر چه قدر شرکت در سطح شرایط عدم اطمینان بالاتری فعالیت کندو تغییرات محیط فعالیت آن شدیدتر باشد، سود شرکت دارای نوسان بیشتری خواهد بود( حبیب و همکاران ، ۲۰۱۱).

۲-۱۱- تاثیر هموارسازی سود و کیفیت سود بر قیمت گذاری بازار

از آنجایی که امروزه تمرکز اصلی گزارشگری مالی بر پیش‌بینی سود و بازده به عنوان شاخص عملکرد واحد تجاری است. سودهای هموار و با کیفیت به عنوان معیار تصمیم گیری از اعتبار ویژه ای برخوردار بوده و عموم تحلیل گران مالی سود را به عنوان یک عامل برجسته در بررسی ها ‌و قضاوت های خود در نظر می گیرند، ‌بنابرین‏ شناخت تاثیر هموارسازی سود و کیفیت سود بر بازده سهام از اعتبار ویژه ای برخوردار است( حبیب و همکاران، ۲۰۱۱).

بازده ناشی از تغییرات قیمت شرکتهایی که هموراسازی سود انجام می‌دهند بیشتر از شرکتهایی است که هموارسازی سود انجام نمی دهند.این مهم می‌تواند ناشی از بالاتر بودن عرضه و تقاضا برای سهام این شرکتهاست که باعث افزایش قیمت آن ها می‌گردد.به عبارت دیگر شرکتهایی که هموارسازی سود انجام می‌دهند و توانسته اند توجه سرمایه گذاران را به خود معطوف سازند.زیرا بازده واقعی آن ها بیشتر است .از آنچه سرمایه گذار انتظار دارد و علاوه بر حداقل بازده بدون ریسک ( نرخ بهره اوراق مشارکت) و صرف ریسک، بازده بدون ریسک مازادی را عاید سرمایه گذاران می‌کند ( میچلسون و همکاران، ۱۹۹۸).

بخش دوم

۲-۱۲- تحقیقات صورت گرفته در زمینه عدم اطمینان محیطی و هموارسازی سود و کیفیت سود

۲-۱۲-۱- تحقیقات داخلی

در ایران تحقیقاتی در زمینه هموارسازی سود و عدم اطمینان محیطی صورت گرفته که در زیر به تفضیل به آن ها می پردازیم.

جامع ترین تحقیق با موضوع ” شناسایی عوامل مؤثر بر هموارسازی سود” توسط بدری، (۱۳۷۸) صورت گرفته است.در تحقیق مذکور از بین شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ۱۳۹ شرکت به عنوان نمونه آماری نتخاب شده اند و محدوده زمانی مورد تحقیق از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۵ بوده است. در تحقیق بدری برای شناسایی عوامل مؤثر در پدیده هموارسازی سود ابتدا شرکت های نمونه به دو گروه هموار ساز و غیر هموارساز تقسیم شده اند.نتایح حاصل ازآزمون فرضیات این تحقیق نشان می‌دهد که عامل اندازه شرکت، عامل سودآوری ، نوع صنعت، نوع مالکیت و عمل نوع شرکت از نظر شمول یا عدم شمول مقررات قیمت گذاری محصول به عنوان عوامل مؤثر در هموارسازی سود شناسایی نشده اند.نتایح به دست آمده در تحقیق بدری با نتایج تحقیقات صورت گرفته در کشورهای دیگر مخصوصاً آمریکا کاملاً متفاوت است.