تاریخچه اینترنت
اینترنت کنونى در اواخر دهه ۱۹۶۰ در وزارت دفاع آمریکا پدید آمد. در آن زمان وزارت دفاع آمریکا آژانس پروژههاى پژوهشى پیشرفته را پایهگذارى کرد که نهادى براى گسترش فناورىهاى اطلاعاتى بود و شبکه اى که بدین ترتیب پایهگذارى شد آرپانت[۱۷] نام گرفت. آرپانت اولیه تنها شامل مراکز پژوهشى و نظامى بود که رایانههاى آنها به هم متصل بود و این اتصال از طریق خطوط تلفن انجام مىگرفت. هدف اصلى از راهاندازى این مرکز ایجاد سیستمى غیرمتمرکز براى ارتباطات پژوهشى میان مراکز بود، به گونهاى که در شرایط اضطرارى با از کارافتادن هر بخش از شبکه سایر اجزاى شبکه به فعالیت خود ادامه دهند. در سال ۱۹۸۴ تعداد رایانه ها متصل به آرپانت به ۱۰۰ عدد رسید. پژوهشگرانى که براى انجام امور پژوهشى از آرپانت کمک مىگرفتند، به سوى شبکههاى رایانهاى با سرعت بالاتر روى آوردند.
در سال ،۱۹۸۶ مؤسسه ملى علوم آمریکا شبکه های به هم مرتبط را براى ارائه ارتباطات شبکهاى به مراکز تحقیقاتى بیشتر و گسترش شبکههاى بینالمللى تأسیس کرد. تعداد رایانههاى فعال در این شبکه تا سال ۱۹۸۹ به ۱۰۰ هزار رایانه رسید. در سال،۱۹۹۰ آرپانت به پایان عمر خود رسید اما اینترنت رشد کرد و در سال ۱۹۹۲ تعداد رایانههاى فعال به ۱ میلیون و در سال ۱۹۹۳ به ۲ میلیون رسید و دوران رشد اینترنت از این سال به بعد آغاز شد(روزنامه ایران،۱۳۸۶؛۱۶).
تاریخچه تجارت الکترونیکى
در سالهاى ابتدایى دهه ،۱۹۷۰ واژه تجارتالکترونیکى به معاوضه دادههاى الکترونیکى براى ارسال سندهاى تجارى مانند سفارشهاى خرید یا صورت حسابهاى الکترونیکى اطلاق مىشد و بعدها با گسترش این صنعت واژه تجارتالکترونیکى به تجارت از طریق شبکه وب براى خرید کالا و خدمات گفته مىشد.
زمانى که نخستین شبکه جهانى وب به صورت فراگیر وشناخته شده در ۱۹۹۴ رواج یافت، بسیارى از پژوهشگران پیشبینى کردند که این شیوه از تجارت یعنى تجارت مبتنى بر وب به زودى به بخش مهمى در اقتصاد دنیا تبدیل خواهد شد اما ۴ سال طول کشید تا پروتکلهاى مبتنى بر(اچ تی تی پی[۱۸] ) به طور گسترده در اختیار کاربران قرار بگیرد(همان،۱۷).
اولین کسب و کارهاى الکترونیکى را مىتوان در ۱۹۹۸ و در میان تعدادى از کسب و کارهاى معتبر در کشور آمریکا و اروپاى غربى شاهد بود. کسب و کارهایى که با راه اندازى وب سایتهایى ابتدایى شکل گرفت و سپس توسعه یافت. در سال ۲۰۰۵، تجارتالکترونیکى در اکثر شهرهاى آمریکا، اروپا و آسیاى شرقى به سرعت توسعه و رواج یافت. عدهاى معتقدند که قدمت تجارتالکترونیکى به پیش از پیدایش اینترنت کنونى بازمى گردد اما به دلیل هزینههاى سنگین این سبک از تجارت، امکان استفاده از آن تا چند سال گذشته مختصراً در اختیار شرکتها، بنگاههاى تجارى و مؤسسات اقتصادى بود اما با فراگیرشدن اینترنت و امکان استفاده همه مردم این فرصت به دست آمد که ساختار تجارتالکترونیکى تغییر کرده و از حالت اختصاصى بودن براى طبقه خاصى خارج شده و به صنعتى در دسترس تبدیل شود. برخی از صاحب نظران، اولین داد و ستد که توسط تلفن و یا فاکس انجام گرفته است را مرحله شروع تجارت الکترونیکی میدانند. در اولین ارتباط اینترنتی در سال ۱۹۶۹ در کالیفرنیا، دو ابر رایانه را با یک کابل ۵ متری به هم متصل کردند تا چند کلمه اطلاعات به هم انتقال دهند (صنایعی،۱۳۸۲؛۱۲).
با آمدن اولین نرمافزارگرافیکی«بروزر» برای اتصال به شبکه جهانی اینترنت در سال ۱۹۹۳ و استقبال شرکتها از آن بیشتر فعالیتهای تجاریالکترونیکی به استفاده از اینترنت متمایل شد و در بعضی زمینه ها، خرده فروشان سنتی بازار به مبارزه بپردازند.
رشد تجارت الکترونیک در ابعاد جهانی:
بنابر اعلام آنکتاد[۱۹] میزان تجارت الکترونیکی جهان در سال ۲۰۰۵ بین ۶/۴ تا ۲/۹ هزار میلیارد دلار برآورد میگردد.آمریکا،کشور پیشتاز درتجارتالکترونیکی است. اروپایغربی و کشورهای توسعه یافته آسیا و اقیانوسیه بافاصله بسیار در رده دوم قرارگرفتهاند.کشورهایدرحالتوسعه نیز با گروه دوم فاصله زیادی دارد(فرانک[۲۰]،۱۹۸۹؛۸۱-۸۷).
اگرچه عوامل مختلفی در شکاف موجود میان کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه دخالت دارند اما مهمترین عوامل مؤثر در تفاوت حجم مبادلات الکترونیکی کشورها را می‌توان در ابعاد مختلف اقتصادی، فنی، انسانی و حقوقی بررسی نمود. رونق اقتصادی و بالا بودن میزان تجارت داخلی و خارجی کالاها و خدمات در کشورهای توسعه یافته، مهمترین دلیل بالا بودن حجم تجارتالکترونیکی در این کشورها می‌باشد.
وجود بستر فنی و زیرساخت مخابراتی مناسب نیز به عنوان دومین عامل رونق تجارتالکترونیکی مطرح می شود، طبق آمار موجود حجم تجارتالکترونیکی امریکا در سال ۲۰۰۳ بالغ بر ۲۸۰۰ میلیارد دلار بوده است که این رقم معادل ۲۵ درصد خریدهایی است که بین شرکتهای آمریکایی در آن سال صورت گرفته است. همچنین حجم تجارتالکترونیکی انجام شده توسط تلفن همراه در سال۲۰۰۳ در آمریکا ۲۱۰۰ میلیون دلار و در اروپا ۳۴۴ میلیون دلار بوده است(روزنامه ایران،۱۳۸۹؛۴).
کشورهای اروپایی به عنوان دومین پیشتاز در تجارتالکترونیکی جهان، تا سال ۲۰۰۶ شاهد رشد ۷۷ درصدی در حجم تجارتالکترونیکی خود خواهند بود. به عنوان نمونه در مطالعه ای که توسط اتحادیه تجارت الکترونیکی اسپانیا در سال ۲۰۰۱ انجام شده است نتایج ذیل به دست آمده است: بیش از ۶/۷ میلیون نفر از مردم اسپانیا یعنی ۵/۲۳ درصد از جمعیت بالای ۱۸ سال این کشور از اینترنت استفاده می‌کنند و نزدیک به ۹۷۰۰۰۰ نفر از کاربران اینترنت ۷/۱۲ درصد از کاربران و ۳ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال اسپانیا در سال ۲۰۰۰ خریداینترنتی انجام داده اند. در سال ۲۰۰۰ حجم معادلات«خرده فروشی اینترنتی» در اسپانیا ۲۰۴ میلیون یورو بوده است و بیش از ۷۳۰۰ شرکت اسپانیایی در سپتامبر ۲۰۰۱ تجارتالکترونیکی از نوع «عمده فروشی اینترنتی یا تجارت فروشنده با فروشنده» انجام داده اند که این میزان ۲۰ درصد ازکل شرکتهای اسپانیایی را شامل می شود. عمدهترین محصولات و خدمات مبادله شده از طریق اینترنت در اسپانیا عبارتند از: موسیقی ۸/۲۳ درصد، کتاب۲۱ درصد و رزرو بلیط ۳/۱۶ درصد(آدیو[۲۱]،۱۹۹۸؛۳۸۹-۳۹۰).
