جو و شرایط محیطی

سازمان

کانال ارتباطی

دانش

شکل ۲-۷ مدل تسهیم دانش لی و الهوامد

( منبع : یانگ و هولدن ، ۲۰۰۲ )

۲-۴-۶ مدل تسهیم دانش واندن هوف و وان وینن^[۶۵]

این مدل توسط واندن هوف و وان وینن (۲۰۰۴) تدوین شده است . بر طبق گفته آنان ، تسهیم دانش فرآیندی است که در آن افراد به طور متقابل دانش و تجربیات خود را با یکدیگر مبادله کرده و در نهایت به صورت مشترک دانش جدیدی را به وجود می آورند . از این رو آنان با ترکیب دیدگاه های ذکر شده در زمینه تسهیم دانش بیان کرده‌اند که فرایند تسهیم دانش شامل دو مؤلفه مهم می‌باشد که عبارتند از : ۱- اهدای دانش ۲- گردآوری دانش .

آنان در این مدل معتقدند که کاربرد رسانه های ارتباطی رایانه ای و تعهد سازمانی عوامل بسیار مهمی در تأثیرگذاری بر رفتار تسهیم دانش (اهدای دانش و جمع‌ آوری دانش) می‌باشند . در این میان کاربرد رسانه های ارتباط رایانه ای پیش زمینه ای برای تعهد سازمانی کارکنان است که در کل بر تسهیم دانش بسیار تأثیر گذار هستند . مدل آنان در شکل ۲-۸ زیر نشان داده شده است .

استفاده از وسایل ارتباط رایانه ای

اهدای دانش

رفتار تسهیم دانش

تعهد سازمانی

گردآوری دانش

شکل ۲-۸ مدل تسهیم دانش واندن هوف و وان وینن

منبع : واندن هوف و وان وینن ( ۲۰۰۴)

هر کدام یک از مدل هایی که در این قسمت شرح داده شد کاربرد خاص خودشان را دارد . مدل تسهیم دانش واندن هوف و وان وینن، مدل عمل منطقی و مدل رفتار برنامه ریزی شده بیشتر بر تسهیم دانش به عنوان یک رفتار تأکید دارند در حالی که مدل یانگ و هولدن ، لی و الهوامد و هندریکس بیشتر بر تسهیم دانش به عنوان یک فرایند تأکید دارند . در این میان مدل تسهیم دانش واندن هوف و وان وینن ، مدل عمل منطقی و مدل رفتار برنامه ریزی شده نسبت به سه مدل دیگر کاربرد بیشتری داشته و توسط پژوهشگران مختلف مورد بررسی قرار گرفته اند .

۲-۵ مؤلفه های کلیدی تسهیم دانش

‌بر اساس مرور ادبیات مربوط به تسهیم دانش می توان مشاهده کرد که در اکثر پژوهش ها در این زمینه ، تسهیم دانش فرآیندی است که در آن ، افراد به صورت متقابل دانش و تجربیات خود را با یکدیگر مبادله می‌کنند . برای نمونه آردیچ ویلی و همکاران^[۶۶] (۲۰۰۳) معتقدند که تسهیم دانش فرآیندی است بین عرضه کننده دانش و تقاضا کننده دانش . وگ گیمن^[۶۷] (۲۰۰۰) معتقد است که تسهیم دانش فرآیندی است بین منبع دانش و دریافت کننده دانش . اولدن کمپ^[۶۸] (۲۰۰۱) معتقد است که تسهیم دانش فرآیندی است بین حامل دانش و درخواست کننده دانش( به نقل از واندن هوف و درایدر^[۶۹] ، ۲۰۰۴) .

براین اساس واندن هوف و وان وینن (۲۰۰۴) در پیروی از تعاریف ذکر شده در زمینه تسهیم دانش ، معتقدند که تسهیم دانش فرآیندی است که در آن افراد به طور متقابل دانش و تجربیات خود را با یکدیگر مبادله کرده و در نهایت به صورت مشترک دانش جدیدی را به وجود می آورند . از این رو آنان با ترکیب دیدگاه های ذکر شده در زمینه تسهیم دانش بیان کرده‌اند که فرایند تسهیم دانش شامل دو مؤلفه مهم می‌باشد که عبارتند از : ۱- اهدای دانش ۲- گردآوری دانش .

اهدای دانش عبارت است از انتقال سرمایه فکری یک شخص توسط خودش به شخص دیگر . در مقابل گردآوری دانش عبارت است از مراجعه افراد به همکاران خود به منظور کسب سرمایه فکری آنان . هر دو مؤلفه فرآیندهای فعالی هستند . در فرایند اهدای دانش ، افراد به صورت فعال ، آنچه را که می دانند به دیگران منتقل می‌کنند و در مقابل در فرایند گردآوری دانش ، افراد به صورت فعال ، به همکاران خود مراجعه کرده تا آنچه را که آنان می دانند را یاد بگیرند . این دو فرایند ماهیت متفاوتی دارند و می توان انتظار داشت تا به وسیله عوامل مختلفی تحت تأثیر قرار بگیرند (واندن هوف و درایدر ، ۲۰۰۴ ) .

دی واریس و همکاران^[۷۰] (۲۰۰۶) معتقدند که تمایز بین تمایل به تسهیم دانش^[۷۱] و اشتقیاق به تسهیم دانش^[۷۲] ، در بررسی رفتار تسهیم دانش ( اهدای دانش و گردآوری دانش ) بسیار مهم است . تمایل به تسهیم دانش عبارت است از آمادگی فرد ، در موافقت برای دستیابی اعضای گروه به سرمایه فکری او . در مقابل اشتیاق به تسهیم دانش عبارت است از انگیزه قوی و درونی فرد به منظور انتقال سرمایه فکری اش به اعضای دیگر گروه . آنان معتقدند که تمایل به تسهیم دانش و اشتیاق به تسهیم دانش هر دو نگرش هایی هستند که افراد را در جهت تسهیم دانش آماده به کار می‌کنند . افرادی که تمایل به تسهیم دانش دارند ، تعادل بین اهدای دانش و گردآوری دانش را می سنجند .اینگونه افراد در صورتی دانش خود را به دیگران منتقل می‌کنند که در مقابل ، افراد دیگر هم دانش خود را به آنان منتقل کنند . در واقع اینگونه افراد در زمینه تسهیم دانش خود به دیگران ، به صورت مشروط و معامله به مثل عمل می‌کنند و در این معامله دوست دارند . از طرف دیگر ، افرادی که اشتیاق به تسهیم دانش دارند ، دانش آنان برای انتقال به دیگران فوران خواهد کرد ، چه افراد دیگر از آنان بخواهند و چه نخواهند . ‌بنابرین‏ رفتار دیگر ان برای آنان اهمیت کمتری دارد . آنان فقط دوست دارند که دانش خود را اهدا کنند . تا اینکه از دیگران دانش دریافت کنند ( دیواریس و همکاران ، ۲۰۰۶ ) .

‌بر اساس مرور ادبیات مربوط به تسهیم دانش و هم چنین ‌بر اساس مدل واندن هوف و وان وینن (۲۰۰۴) می توان گفت که کلیدی ترین مؤلفه های رفتار تسهیم دانش ، اهدای دانش و گردآوری دانش می‌باشند . از این رو این چارچوب یعنی اهدای دانش و گردآوری دانش که رفتار تسهیم دانش را شکل می‌دهد ، مبنای کار بسیاری از پژوهش ها در این زمینه قرار گرفته است .

۲-۶ موانع تسهیم دانش