گروه دیگری ازافراد هم براین نظر هستند که سقط جنین را نوعی آدم کشی تلقیس وآن را مجاز نمی دانند این افراد معتقدند که حیات، یک موهبت الهی است وکسی حق ندارد آن را سلب کند. ازنظر پزشکی هم ‌از لحظه انعقاد نطفه، جنین یک موجود زنده محسوب می شود و احدی حق ندارد در این حیات را ازاوبستاند .کدام عقل سلیم این اجازه را می‌دهد که برای نجات جان دیگری مثل مادر، حیات فرد دیگری را بستاند.وقتی دریک منازعه، عمل ضارب را سرزنش می‌کنیم چرا برای کشتن انسانی ضعیف وفاقد هر گونه توان دفاعی چنین قضاوتی ندارم این افراد معتقدند که آزادی سقط جنین، موجب آزادی روابط جنسی وازبین رفتن نظام خانواده می‌گردد، آزادی سقط موجب هرج ومرج شده وسبب سهولت دسترسی بدان می‌گردد عده ای ازآن به ‌عنوان وسیله ضدبارداری استفاده می‌کنند .به اعتقاد برخی ازپزشکان سقط اگر درشرایط بهداشتی هم صورت بگیرد، ‌از عوارض بعدی جلوگیری نخواهد کردودرمجموع مرگ ومیر زنان را کاهش نداده بلکه ‌نازایی را نیز افزایش خواهد داد.^[۶۸]

گفتار اول: قداست حیات

حیات فی نفسه محترم است وازاین رو مجاز نیستم آن را ازبین ببریم، در نتیجه صرف نظر ازدرجه حیات، نوع درد، کمی یا زیادی احتمال مرگ، امثال آن ها، باید از حیات انسانی حمایت کرد، طرفداران قداست حیات، دونتیجه ازاین سخن یا ادعا می گیرند ارزش حیات برتر ‌از تمامی ارزشهاست و هیچ ارزشی نمی تواند آن را کنار بزند. دوم حیات همه انسان‌ها ارزشمند است وحیات هیچ انسانی به حیات انسان دیگر، ازجمله حیات مادر برزندگی جنین برتری ندارد.

رئیس کلیسای کاتولیک باتکیه ‌بر مفهوم قداست حیات، «سقط جنین را قتل وقوانین موافق آن را ناعادلانه دانسته است » ازسوی دیگر سقط جنین هرچند با اهداف خیر خواهانه نقص عدالت محسوب می شود.^[۶۹]

همه گونه های حیات آیات خداوند، اما درمیان همه گونه های حیات مادی، حیات انسان مهمترین وارج دارترین است .قرآن با اشاره به مراحل مختلف آفرینش انسان می‌گوید: وما انسان را ازگل خالص آفریدیم پس آن گاه اورا نطفه گرداندیم ودرجایی استوار قرار دادیم .سپس نطقه را علقه وعلقه را گوشت پاره وآن گوشت را استخوان کردیم وسپس براستخوان ها گوشت پوشاندیم پس ازآن خلقتی دیگر انشا نمودیم .‌بر قدرت کامل بهترین آفرینندگان آفرین باد^[۷۰]

آیه فوق به مراحل گوناگون آفرینش انسان اشاره می‌کند مرحله نخست، یعنی آفرینش ‌از خاک، به آفرینش نخستین انسان اشاره دارد:آدم، بخش دیگر به آفرینش فرزندان آدم، نسل درنسل باز می‌گردد.حیات انسانی چنان اهمیت دارد که خداوند تکامل آن را گام به گام ذکر می‌کند وسرانجام پس ازارجاع به آفرینش روح که آفرینشی دیگر (خلقا آخر) خوانده می شود می‌گوید:«فتبارک الله احسن الخالقین» اگر آفریننده انسان بهترین آفرینندگان است، خود انسان نیز باید دست کم بالقوه بهترین مخلوقات باشد .

کشتن انسانی بی گناه نه تنها عملی جنایتکارانه است بلکه گونه ای تخفیف و تحقیر حیات انسانی است .این واقعیت آشکار درآیه ذیل بیان شده است :بدین سبب بربنی اسرائیل چنین حکم کردیم که هرکس نفسی را بدون حق قصاص ویا بی آن که فتنه وفسادی ‌در روی زمین کند به قتل رساند همانند آن است که همه مردم را کشته است وهرکس نفسی را حیات بخشدوازمرگ نجات دهد همانند آن است که همه مردم را حیات بخشیده است ورسولان ما با ادله ومعجزات به سوی خلق آمدند اما بسیاری ازآنان پس ازآن برروی زمین فساد می‌کنند.^[۷۱]

ازآیه فوق می توان چنین نتیجه گرفت:

الف) ناعادلانه سبب مرگ کسی شدن، همانند میراندن همه مردم است به سخنی دیگر، فقدان احترام به حیات فردی نشانه عدم احترام به حیات جمعی است .

ب) بخشیدن زندگی به یک فرد یا بیشتر، یعنی رهایی یک زندگی از دست کسی که ارج آن را نمی دهد، همانند نجات دادن همه مردم است .

ج) به مرگ محکوم کردن یک قاتل یا کسی که درزمین سرکشی می‌کند مجاز است زیرا خود ارجی به دیگر زندگی ها ونیز پیشگیری ازبه خطر افتادن همه حیات است ‌به این سبب است که قرآن قصاص ومجازات را منبع حیات می شمارد هرچند عفو را نیز هرگاه بیم تهدید امنیت عمومی باشد، ترجیح می‌دهد^[۷۲]



درحقوق اخلاق اسلامی جنایت به طور کلی وقتل به خصوص مؤمنان به شدت نفی شده ودرنهایت به مجازات پایدار دوزخ برای کسانی که آگاهانه وخود خواسته مرتکب آن می‌شوند وعده داده شده است مادراحادیث اسلامی نیز می خوانیم که ویران ساختن همه جهان(غیر زنده) درچشمان خدا کوچک تر وناچیز تر ازکشتن فردی بی گناه است .

گفتار دوم: حق حیات جنین:

دربرخورد با مسئله سقط جنین، اساساً سه دیدگاه وجود دارد که هرکدام به نحوی درقوانین ومقررات کشورهای مختلف ظهور وبروز داشته است:

۱-ممنوعیت مطلق سقط جنین، ۲- آزادی مطلق سقط جنین ۳- آزادی نسبی سقط جنین

دوموضوع اصلی، در این دیدگاه مورد توجه بوده است:۱- حق حیات جنین؛ یعنی این که جنین ازچه زمانی حق حیات دارد ومانند انسان کامل با وی رفتار می شود،۲-آیا به طور کلی حق حیات مادر برحق حیات جنین مقدم است ویا حق حیات جنین؟

ازدیدگاه اول ودوم، با عنوان دیدگاه های افراطی در این بحث یاد می شود درجایی که دیدگاه ممنوعیت مطلق سقط جنین، پیوسته به حق حیات جنین وانسان کامل بودن آن توجه می‌کند ودراستدلال های خود ‌از تعابیری همچون درقتل فرد بی گناه ، سود می جوید دیدگاه آزادی مطلق سقط جنین نیز پیوسته به حق حیات مادر ‌و تقدم آن برحق حیات جنین توجه داشته، غالبا ‌از تعابیری همچون «حقوق زنان» مدد می‌گیرد.دیدگاه آزادی نسبی سقط جنین دیدگاهی متعادل به نظر می‌رسد هرچند میزان نسبیت آزادی وحد آن بسیار متفاوت است و بدین معنا که این دیدگاه اساسا تحت اوضاع خاصی سقط جنین را اجازه می‌دهد، لکن دربرخی موارد این اوضاع به گونه ای توسعه داده می شود که گاه به نظر می‌رسد، تفاوتی با دیدگاه آزادی مطلق سقط جنین ندارد.^[۷۳]

دیدگاه ممنوعیت مطلق سقط جنین ازکهن ترین دیدگاه های مربوط به سقط جنین است که تحت تاثیر دیدگاه های دینی ویا اخلاقی ابراز شده است .این نظریه که از حق حیات جنین انسان همواره باید محافظت می کرد به اوایل تاریخ حرفه پزشکی باز می‌گردد سوگند نامه ی بقراط چنین بیان می‌دارد:« من به خواهش اشخاص به هیچ کس داروی کشنده نخواهم داد ومبتکر تلقین چنین فکری نخواهم بود، همچنین وسیله سقط جنین رادراختیار هیچ یک از زنان نخواهم گذاشت».^[۷۴]

این دیدگاه اخلاقی، ازهمان لحظه ‌در انعقاد نطفه، برای جنین حق حیات قائل است، چنان که طرفداران ممنوعیت مطلق سقط جنین درمیان محافل پزشکی، ازهمان لحظه انعقاد نطفه، جنین راموجودی زنده وفعال محسوب می دارند وکسی حق ندارد این حیات وزندگی را ازاوبگیرد.

گفتار سوم:حق انتخاب جنین

اگر جنین یک شخص است باید حق انتخاب درزنده ماندن داشته باشد ،ازنظر طرفداران تئوری ممنوعیت مطلق سقط جنین، جنین شخص محسوب می شود وبه خاطر حرمت وتقدس زندگی، مخالف سقط جنین هستند ایندسته وضعیت جنین را با حالت شخص درحالت کما مقایسه کرده ومعتقدند همان طوری که خود درحال کما ‌از تمامی حقوق برخوردار است جنین نیز که چنین حالتی قرار دارد دارای حقوق مسلم انسانی می‌باشد.^[۷۵]

گفتار چهارم: حفظ حق جامعه

هرچند تعیین و تقدیر کسوه و نفقه نشده باشد. چون اظهر در نظر حقیر این است که جهالت وجه مصالحه ‌به این مقدار از جهالت مضّر نباشد…» (قمی، ۱۴۱۳، ج۳، ص۱۳۳).

این ها نمونه هایی از فتاوای فقهای عظام درباره نوع عقد صلحی است که در مواد ۷۶۸ تا ۷۷۰ قانون مدنی ذکر شده است و به خوبی برمی‎آید که چنین عقدی صحیح و مشروع است و از جهت نامعین بودن میزان مال المصالحه، آن را مصون از ایراد می‎دانند.

اما از جهت مبانی یادآوری می‎شود:

از جمله شرایط اساسی صحت عقد، معلوم بودن عوضین در هنگام عقد است و با وجود این که از منظر بسیاری از فقها، معیار اخلال به عوضین، ایجاد غرر حاصل از آن می‌باشد، فقها در جایی هم که جهل موجب غرر نشود، آن را مبطل عقد می‎دانند؛ اما در عقود مبتنی بر مسامحه، مثل محل بحث و عقد صلح، آن را مضّر نمی‎دانند.

مرحوم سیدمحمد‎کاظم طباطبایی یزدی (ره) در پاسخ این سؤال که اگر جهل در معامله موجب غرر نباشد، آیا مبطل عقد است یا نه؟ فرموده‎اند: «در بیع باطل است چون باید وزن هر یک از عوضین معلوم باشد؛ اما در صلح، اگرچه بعید نیست صحت، لکن احتیاط ترک نشود. » (یزدی، ۱۳۷۶، ص۱۴۵).

به نظر می‎رسد معیار اخلال جهل و ایجاد غرر ‌در مورد عقودی باشد که بر اساس دقت و تکافوی عوضین در برابر هم باشد؛ ‌به این معنا که طرفین عقد هیچ غبنی و یا کاهش ارزشی نسبت به مال خود را نمی‎پذیرند. از این رو اگر صلحی هم مبنی بر مداقّه و مغابنه واقع گردد و شرط مجهول در آن شود، این عقد صلح از جهت جهل و ایجاد غرر صحیح نخواهد بود.

مرحوم سید محمدکاظم طباطبایی یزدی (ره) در پاسخ سؤالات دیگری که درباره مصادیق خاصی از عقد صلح شده بود، نظریه فوق را به تفصیل تبیین نموده‎اند: «صلحی که در مقام مسامحه باشد و مبنی بر مداقّه و مغابنه نباشد، جهالت در آن مغتفر است و همچنین است اگر مبنی بر مغابنه باشد، لکن تحصیل علم به عوضین یا احدهما غیرممکن یا معسور باشد و اما اگر مبنی بر مداقّه و مغابنه باشد و تعیین عوضین به سهولت ممکن باشد، پس اگرچه اقوی در آن نیز اغتفار جهالت است، لکن این در جایی است که واقع معیّنی داشته باشد و غرر عرفی لازم نیاید و الاّ صحت آن مشکل است، گرچه جهالت در شرط باشد؛ چون برگشت آن به جهالت عوض و موجب غرر در معامله است. بلی در جایی که شرط تابع حساب شود عرفاَ شاید جهالت در آن ضرر نداشته باشد. » (همان).

‌بنابرین‏ مهم ترین اشکالی که ممکن است بر صحت عقود مصادیق این ماده، از جمله بیمه به جهت مبنایی وارد شود، ایراد غرر است که ‌در مورد واقع بیع، مورد نهی پیامبر گرامی اسلام (ص) است (حر العاملی، ۱۴۱۴). و غرری بودن معامله یا به دلیل این است که دست‎یابی به مورد معامله، مورد وثوق و اطمینان نیست و یا به دلیل احتمال خطری است که ناشی از عدم اطمینان به تحقق مورد معامله است و یا به اعتبار مجهول بودن یکی از عوضین است. از این رو فقها می‎گویند مبیع باید در هنگام عقد موجود باشد و بایع قدرت بر تسلیم آن داشته باشد و طرفین نسبت به جنس و وصف و مقدار عوضین علم داشته باشند. این سه شرط از جمله شرایط اساسی صحت عقد است که تمام فقها بر آن تصریح دارند. اما این بدان معنا نیست که در هر جا یکی از شرایط نباشد، لزوماًّ معامله غرری است.


‌بنابرین‏ اگر در عرف و عادت، معامله غرری و سفهی باشد، آن معامله باطل خواهد بود وگرنه عقد و قرارداد صحیح است؛ برای مثال، غرری ‎که ناشی از جهل به عوضین است در صورتی موجب بطلان عقد است که در قیمت مؤثر باشد و تفاوت قیمت، عرفاً تسامح پذیر نباشد؛ ولی اگر غرر عرفاً مسامحه پذیر باشد، موجب بطلان عقد نیست. یا موردی که به حسب ظاهر، غرری است، ولی به لحاظ مصلحت خاص یا هدفی که مشتری از خرید آن کالا دارد، ممکن است عرفاً غرری نباشد؛ مثل این که فردی عبد فراری را بخرد و چون کفاره‎ای بر عهده اوست، او را می‎خرد تا آزادش کند. این معامله نیز غرری نیست؛ چون عرفاً این هدف عقلایی است و دارای مصلحتی برای خریدار است همین­طور است ‌در مورد مجهول بودن عوضین. غرر امری عرفی است و بر حسب موارد آن، نظر عرف فرق می‎کند. پس تسامح یا عدم تسامح عرفی، ملاک غرر و عدم غرر خواهد بود (نجفی ۱۳۱۴، ج۲۶، ص۲۳۴).

با عنایت به مطالب پیش گفته، روشن می‎شود که بین غرر و جهل، نسبتی وجود دارد و جهلی که موجب غرر می‎گردد، سبب‎ بطلان معاملات معاوضی است؛ البته ‌به این معنا که غرر عرفی محقق ‎می‎شود. ‌بنابرین‏ در هر موردی که جهالت باشد، ممکن است معامله غرری باشد یا نباشد و معاملات غرری مجهول از نظر تمام فقها باطل است. ولی اگر مورد معامله مجهول باشد و از نظر عرفی مسامحه شود و یا دست کم از نظر متعاقدین، عقد مبنی بر مداقّه و مغابنه نباشد، عقد صحیح خواهد بود و آن جهل، خللی به صحت معامله وارد نمی‎سازد.

‌در مورد مصادیق ماده ۷۶۸ ق. م. مثل عقد بیمه، که گفته شده است بیمه عقدی غرری است، ‌به این معنا که در عقد بیمه، جهل به عوضین وجود می‎آید، می‎توان پاسخ داد که اوّلاً عوضین در عقد بیمه طبق قرارداد و مفاد بیمه‎نامه معلوم است؛ چون تعداد اقساط، مبلغ هر قسط و مقدار مبلغ بیمه برای پرداخت خسارت در حین انعقاد قرارداد بیمه در بیمه نامه تعیین شده است. ‌بنابرین‏ هیچ جهل یا ابهامی وجود ندارد؛ چون اثر عقد بیمه برای بیمه‎گذار و بیمه‎گر معلوم است. آن چه مربوط به بیمه گذار است، پرداخت اقساط و مبلغ بیمه است که می باید بپردازد و در قبال آن، تأمین و تضمینی است که به دست می‎آورد. این تضمین هم بر حصول حادثه مترتب نیست؛ بلکه به مجرد عقد حاصل می‎شود؛ بدان معنا که بیمه گذار با انعقاد عقد بیمه، نسبت به تأمین خسارت‌های احتمالی اطمینان حاصل می‎کند و در نزد او هیچ تفاوتی ندارد که حادثه مورد بیمه اتفاق بیفتد یا نیفتد. این اشکال از آنجا ناشی می‎شود که عقد بیمه را نوعی مبادله مال به مال می پندارند و حال آن که چنین نیست. اگر بیمه مبادله دو مال بود، جهل و غرر معنا داشت؛ اما در بیمه، معاوضه حقیقی بین مال و غیر مال است. همان­طور که در ماده ۷۶۸ ق. م آمده است، در قبال عوض صلح، تعهد به پرداخت نفقه قرار گرفته است. در عقد بیمه‎ هم عوضین ‎عبارتند از:

۱٫ قسط یا مبلغ بیمه‎ای که بیمه‎گذار بر اساس قرارداد و تعهد می‎پردازد.

۲٫ تأمینی که بیمه‎گر درقبال بیمه‎گذار تضمین‎ می‎کند. یعنی‎ بیمه‎گر به‎عنوان عوض، ‎تعهد می‎کند و جبران ‎خسارات احتمالی را بر عهده ‎گیرد. ‌بنابرین‏ تعهد بیمه‎گر پول نیست تا گفته شود مجهول است؛ چون احتمال اتفاق حادثه معلوم نیست. امّا از سوی بیمه‎گر هم احتمال غرر منتفی است؛ چون اصولاً شرکت‌های بیمه، متولّی این امرند و معمولاً به صورت جمعی و با تعداد فراوانی بیمه‎گذار کار می‎کنند و بر حسب احتمالات، خطر را می‎پذیرند. این نظام ‎بیمه‎ای ‎غالباً درمورد بیمه‎گر، احتمال غرر را منتفی‎ می‎سازد.

از سوی دیگر اهمیت مطالعه و پژوهش در حوزه­ شرکت­ها به افرادِ سرمایه­ گذار کمک می­ کند، زیرا افراد در تجزیه وتحلیل­هایی که انجام می­ دهند در نهایت امید دارند با توجه به ریسک سرمایه ­گذاری، بازده متناسب با آن را به دست آورند، تجزیه و تحلیل مناسبِ عوامل گوناگون می ­تواند باعث مدیریت بهترِ سرمایه آن ها و افزایش ثروت سرمایه­ گذار شود. با توجه به موارد ذکر شده در ارتباط با اهمیت موضوع بررسی عوامل مؤثر بر بازده سرمایه ­گذاری­ها و اثرات آن عوامل بر بازار سرمایه، و همچنین نیازمندی شرکت­هایی که در اولین سال­های عرضه سهام خود در بورس هستند به اطلاعات تحلیلی برای شناسایی عوامل اثرگذار بر بازده حاصل از فعالیت­شان، این تحقیق بر آن است تا با بررسی نوسانات قیمت نفت و اثرات آن بر بازده سهام و به طور خاص بر بازده غیرعادی سهام شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و ارائه نتایج حاصله بتواند برای سازمان خصوصی­سازی و سازمان بورس اوراق بهادار مفید باشد. همچنین با به دست آوردن نتایج آزمون فرضیه ­های فرعی تحقیق، یعنی میزان تأثیر نوسان منفی و مثبت قیمت نفت بر بازده غیرعادی سهام، راهنمایی برای سرمایه ­گذاران جهت اخذ تصمیمات مناسب برای سرمایه ­گذاری باشد.

پایان نامه­ حاضر در پنج فصل گردآوری شده است. در فصل اول کلیات تحقیق شرح داده شده است که با مطالعه­ آن ‌می‌توان با اصول کلی و چارچوب تحقیق آشنا شد. فصل دوم به مبانی نظری و پیشینه تحقیق اختصاص یافته است که بخش مبانی نظری مطالب ارزشمندی را در اختیار افراد قرار می­دهد و همچنین در بخش بعدی نتایج پژوهش­های صورت گرفته توسط سایر محققین بیان می­ شود. فصل سوم پایان نامه ‌در مورد روش­ها و مدل­های استفاده شده در تحقیق اختصاص دارد. فصل چهارم حاوی اطلاعات مربوط به تجزیه و تحلیل داده ­ها ‌می‌باشد و نهایتاًً در فصل پنجم نتیجه ­گیری و جمع ­بندی کلی صورت گرفته است.

امیدوارم تحقیق انجام شده در این پایان نامه بتواند مفید واقع شود و به استفاده کنندگان از نتایج آن کمک نماید.

فصل اول

کلیات تحقیق

۱-۱- مقدمه

یکی از مهمترین بازارهای موجود در اقتصاد هر کشوری بازار مالی ‌می‌باشد که متأثر از متغیرهای اقتصادی من جمله قیمت نفت ‌می‌باشد. از طرفی یکی از مهمترین مسائلی که سرمایه ­گذاران با آن روبرو می­باشند نوسان و بی­ثباتی قیمت­های نفت است که سبب ایجاد نوسان در بازارهای مالی می­گردد. با توجه به تاثیر گسترده­ منفی نوسانات قیمت نفت بر بخش­های مختلف اقتصاد ایران، مانعی برای کارایی بازار بورس به شمار می­رود و بر عملکرد سرمایه ­گذاران تاثیر­گذار ‌می‌باشد. لذا باید تحلیل دقیقی از تغییرات قیمت نفت بر روی بازده سهام شرکت­ها صورت پذیرد. تعیین قیمت نفت به عوامل متعددی بستگی دارد که اغلب آن ها از کنترل تولید کنندگان آن خارج است. همین مسئله سبب شده است که وضعیت اقتصادی اغلب کشورهای وابسته به درآمدهای نفتی تحت تأثیر نوسانات قیمت نفت قرار گیرد. در این فصل کلیات پژوهش مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در ابتدا به شرح و بیان مسأله تحقیق پرداخته خواهد شد، پس از آن اهمیت و ارزش تحقیق بیان می­گردد، سپس اشاره­ای به اهداف تحقیق می­ شود. همچنین در ادامه فرضیه ­ها و روش تحقیق شرح داده می­ شود.

۱-۲- بیان مسأله تحقیق

قیمت نفت یکی از متغیرهای کلیدی هر اقتصاد است که در تعیین موقعیت اقتصاد هر کشور نقش بسزایی دارد. اقتصاد جهان در سال­های مختلف نوسانات مثبت و منفی زیادی را در قیمت نفت خام تجربه ‌کرده‌است. این نوسانات و تغییرات قیمت نفت بر متغیرهای کلان اقتصادی در کشورهای جهان تأثیر گذاشته و اقتصاد این کشورها را با چالشی جدی روبه­رو ‌کرده‌است و موجب شده تا آن ها برای در امان ماندن از تأثیرات منفی ناشی از این نوسانات تدابیر مختلفی بیندیشند. بیشتر مطالعات انجام شده درباره اثر تغییرات قیمت نفت بر اقتصاد کشورها، برای کشورهای صنعتی انجام گرفته است، که اغلب وارد کننده نفت هستند. در این کشورها نفت به عنوان یکی از عوامل تولید بوده و افزایش قیمت آن آثار تورمی و رکودی دربرداشته است و کاهش قیمت آن به عنوان تغییری مثبت برای طرف عرضه محسوب می­ شود. در حالی که در کشورهای در حال توسعه صادرکننده نفت اینگونه نیست. از آنجایی که کشورهای در حال توسعه مخصوصاً کشورهای صادرکننده نفت به دنبال صنعتی شدن هستند، بی ثباتی قیمت نفت برای آن ها دارای اهمیت بیشتری است؛ زیرا از یک سو در مسیر صنعتی شدن نیاز آن ها به نفت و انرژی افزایش می­یابد و از سوی دیگر برای کشورهای صادرکننده نفت، درآمدهای نفتی، منبع اصلی درآمد آن ها است. اقتصاد ایران به شدت وابسته به صادرات نفت بوده و آسیب­پذیری آن نسبت به تغییرات درآمدهای نفتی بسیار بالا است. درآمدهای نفتی تاثیرات دوگانه­ای بر اقتصاد ایران دارند؛ از یک سو شواهد حاکی از رشد اقتصادی مناسب در سال­هایی است که درآمدهای نفتی رشد ملایم و آرامی داشتند. در حقیقت رشد ملایم درآمدهای نفتی، رشد اقتصادی را از طرف عرضه و تقاضا تقویت می­ کند.(مهرآرا و نیری ۱۳۸۸). قیمت جهانی نفت به عنوان یک عامل تاثیرگذار بر عوامل سیاسی و اقتصادی هر کشور مخصوصاً کشورهای صادر کننده نفت است. ایران از جمله صادر کنندگان بزرگ نفت در جهان است که وابستگی زیادی به درآمدهای نفتی دارد. ‌بنابرین‏ اقتصاد ایران تحت تاثیر نوسانات قیمت نفت قرار ‌می‌گیرد. بازار بورس هم به عنوان یکی از بخش­های اقتصاد می ­تواند تحت تاثیر این نوسانات قرار گیرد. شرکت­های بی­شماری در سراسر دنیا خواه در فرایند چرخه حیات اقتصادی و خواه از طریق برنامه خصوصی سازی شرکت­های دولتی، با عرضه سهام خود به عموم مردم، برای نخستین بار وارد بازار سرمایه می­شوند. نظر به اینکه عرضه اولیه سهام برای یک شرکت در حال رشد عمده ترین منبع تأمین مالی آن به شمار می­رود سعی ‌می‌کنند تا با عملکردی مطلوب و تعیین قیمتی مناسب در عرضه اولیه، جریان­های نقدی حاصل را برای شرکت حداکثر سازند(بوجراج و لی^[۱]،۲۰۰۲). پس از زمان عرضه اولیه سهام به عموم، برای شرکت­ها بازده­ی غیرعادی از اهمیت خاصی برخوردار ‌می‌باشد و این بازده از عوامل مختلفی تأثیر می­پذیرد و نقش مهمی در پیشرفت شرکت ایفا می­ کند و ممکن است قیمت نفت یکی از این عوامل باشد که ما به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت.

نمودار ۲-۲ میزان تولید میگو در ایران[۱۸]

همان‌ طور که در نمودار ۲- ۲ مشاهده می‌گردد تولید کل میگو در کشور از سال ۱۳۷۴ تا ۱۳۸۹ از یک روند منظم و رو به رشدی پیروی نکرده است.[۱۸]

طبق اطلاعات به دست آمده در حالی که در سال ۱۳۷۴ کل تولید میگو در کشوررقم ۵۹۰۸ تن بوده پس از طی ۶ سال و در سال ۱۳۸۰ این عدد تقریبا با افزایش بیش از صد درصدی عدد ۱۳۸۶۰ تن را در یک سال نشان می‌دهد که با توجه به نمودار صفحه بعد و مقایسه سهم میگوی دریایی و پرورشی در ایران در خواهیم یافت که نسبت رشد میگوی پرورشی به میگوی صید شده در حال افزایش بوده به ‌نحوی که این نسبت از ۰۲/۰ در سال ۱۳۷۴ به تقریبا ۱/۱ در سال ۱۳۸۰رسیده است که به طور حتم اصلی‌ترین عامل در افزایش تولید است.[۱۹]

اگرچه در این هفت سال میزان تولید ایران همواره افزایشی نبوده است ولی پرورش میگو همواره روند رو به رشدی را از خود نشان می‌دهد. پس از سال ۱۳۸۰ تقریبا میزان تولید میگو دارای روند مناسبی بوده و با حداکثر تولید خود در این سال‌ها (به جز سال ۱۳۸۱ که به دلیل به وجود آمدن بیماری لکه سفید و سرمای بی سابقه) دوران طلایی خود را پشت سر گذاشت.[۱۹]

نمودار۲-۳ میزان تولید میگو به تفکیک پرورشی و صید شده در ایران[۱۸]

در صورت ادامه روند تولید در پرورش میگو به تدریج این محصول می‌توانست جایگاه مناسبی برای صادرات در جهان پیدا کند که متاسفانه پس از سال ۱۳۸۳ به دلیل از دست رفتن بازار صادراتی اروپا که بی‌توجهی دولت در احداث آزمایشگاه کنترل کیفیت زیر نظر اتحادیه اروپا جهت تست سلامت میگو اصلی‌ترین علت آن بود تولید میگو به شدت کاهش یافت و بدین ترتیب یکی از بهترین بازارهای ایران از بین رفت و در سال‌های بعد نیز با توجه به مشکلات به وجود آمده بین اتحادیه اروپا و ایران بر سر برنامه هسته ای و آغاز تحریم‌های ضد ایرانی عملا راه ورود این کالا به اروپا سخت شد. [۱۸]

اگرچه تولیدکنندگان در این سال ها بسیار تلاش کردند تا تولید خود را افزایش داده و به شرایط قبل باز گردانند و از این طریق بتوانند محصولات خود را این بار با اولویت بازارهای داخلی و سپس ورود به بازارهای جدید به فروش رسانند که تا حدودی در این کار موفق بوده که نمودار بالا گواه این مطلب است.[۱۸]

۲-۷-۳ میگو در بازار داخلی

میگو در بازار داخلی مصرف رو به رشد مناسبی نداشته و شاید به همین دلیل است که میزان تولید ایران هیچ‌گاه نتوانسته از سطح مقاومتی ۱۵ هزار عبور کند. آمار و اطلاعات سازمان‌های بین‌المللی نشان می‌دهد، بسیاری از کشورهایی که پیشتاز تولید این ماده غذایی ارزشمند در جهان هستند سهم بسیاری از تولیدشان را در کشور خود به فروش می‌رسانند و شاید به جرات می توان گفت که علت اصلی رشد تولید بسیاری از کشورها ابتدا سرمایه‌گذاری روی بازارهای داخلی خود بوده و سپس بازارهای جهانی را هدف قرار دادند. [۱۹]

اگر بخواهیم مهم‌ترین علل پایین بودن سرانه مصرف در ایران را مورد بررسی قرار دهیم، ابتدا بهتر است نگاهی به هزینه های پرداختی مربوط به سبد پروتئین گوشتی هر خانوار ایرانی در بین سال های ۱۳۸۲ – ۱۳۸۹ بپردازیم.[۲۰]

از اطلاعات به دست آمده در می‌یابیم که سهم استفاده از آبزیان در سبد هر خانوار روستایی و شهری طی مدت هشت سال اخیر به ترتیب عددی در حدود ۱۰ و ۱۲ درصد بوده که این نشان دهنده عدم رشد در استفاده از سهم آبزیان در این سال‌ها می‌باشد که بر این اساس می توان علت را در عدم فرهنگ سازی مناسب ذکر نمود. [۲۰]

سال
هزینه خانوار روستایی (ریال)
هزینه خانوار شهری (ریال)

گوشت دام

گوشت پرندگان

گوشت دریایی

گوشت دام

گوشت پرندگان

گوشت دریایی

۱۳۸۲

۱,۳۷۴,۳۲۳

۸۸۸,۶۰۷

۱۹۶,۱۸۶

۱,۵۷۳,۹۱۴

۸۵۱,۸۰۶

۲۸۷,۳۴۵

۱۳۸۳

۱,۶۷۷,۶۸۶

۱,۱۰۹,۶۶۷

۳۱۵,۱۴۰

۱,۸۵۰,۳۶۳

۱,۰۸۱,۷۷۰

۴۱۳,۰۷۹

۱۳۸۴

۱,۹۱۷,۰۰۹

۱,۲۰۸,۱۱۱

۳۶۱,۷۲۰

۲,۰۱۰,۶۷۹

۱,۱۴۷,۳۰۶

۴۴۳,۷۶۶

۱۳۸۵

۲,۱۲۵,۱۷۶

۱,۳۲۱,۵۶۴

۴۴۵,۳۵۲

۲,۱۲۵,۹۸۷

۱,۱۸۷,۶۰۷

۵۰۹,۳۸۱

۱۳۸۶

۲,۴۰۵,۰۸۳

۱,۵۳۲,۲۱۷

۴۴۴,۴۹۰

۲,۴۴۵,۸۲۶

۱,۴۴۱,۱۶۱

۵۹۰,۶۱۰

۱۳۸۷

۲,۵۰۸,۷۴۷

۱,۸۳۵,۰۲۵

۴۴۹,۹۶۷

۲,۷۴۶,۹۴۵

۱,۷۲۵,۰۴۷

۶۵۵,۰۳۷

۱۳۸۸

۲,۶۶۸,۱۴۵

۲,۰۱۷,۴۳۹

۵۲۰,۳۵۰

۳,۱۳۶,۵۴۸

۱,۸۹۶,۰۶۳

۶۸۱,۳۳۹

۱۳۸۹

۳,۳۸۱,۳۳۸

۲,۴۶۰,۹۸۸

۵۷۰,۶۳۲

۳,۷۷۷,۸۱۹

۲,۲۱۶,۳۶۱

۷۷۷,۲۰۰

جدول ۲-۳ هزینه مصرفی پروتئین گوشتی در خانوار شهری و روستایی[۲۰]

از عوامل تاثیرگذار دیگر در عدم مصرف میگو شاید پندار بالا بودن قیمت این ماده غذایی در مقایسه با میانگین درآمد سرانه است . از سوی دیگر هیچگونه تنوع و نوآوری در عرضه میگو در کشور وجود ندارد. و در برنامه‌ریزی‌ها و سیاست گذاری ها ی توسعه پرورش میگو از ابتدا تنها بازارهای خارجی مورد هدف بوده است که نشان می‌دهد توجهی به بازار داخلی نشده است. [۱۸]

وضعیت کنونی مصرف میگو در کشور از سوی مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۹ بیانگر سهم ناچیز میگو در سبد غذایی مصرفی آبزیان است، این آمار بیانگر مصرف سرانه سالانه از جنبه هزینه کرد یک خانوار شهری به طور میانگین در سال ۳۰۴۰۷ ریال برای خرید میگو و برای خانوارهای روستایی ۹۳۹۲ ریال برآورد شده است. لازم به یادآوری است که این میزان مصرف در خانوارهای روستایی نیز عمدتاً به دلیل مصرف این محصول در نواحی روستایی استان‌های ساحلی است . [۲۰]

سال

هزینه مصرفی در میگو (ریال)

درصد سهم مصرفی از آبزیان

درصد سهم مصرفی از کل

سال

هزینه مصرفی در میگو (ریال)

درصد سهم مصرفی از آبزیان

درصد سهم مصرفی از کل

روستایی

شهری

روستایی

شهری

روستایی

شهری

۱۳۸۲

۲,۵۵۶

۷,۵۶۵

۱٫۳۰%

۲٫۶۳%

۰٫۱۰%

۰٫۲۸%

۱۳۸۳

۵,۵۴۵

۱۰,۸۱۵

۱٫۷۶%

۲٫۶۲%

۰٫۱۸%

۰٫۳۲%

۱۳۸۴

۷,۰۴۵

۱۴,۹۵۲

۱٫۹۵%

۳٫۳۷%

۰٫۲۰%

۰٫۴۲%

۱۳۸۵

۱۱,۹۱۴

۱۶,۰۳۲

۲٫۶۸%

۳٫۱۵%

۰٫۳۱%

۰٫۴۲%

۱۳۸۶

۷,۲۹۷

۱۶,۵۶۸

۱٫۶۴%

۲٫۸۱%

۰٫۱۷%

۰٫۳۷%

۱۳۸۷

۸,۴۹۰

۱۹,۴۹۳

۱٫۸۹%

۲٫۹۸%

۰٫۱۸%

۰٫۳۸%

۱۳۸۸

۱۵,۱۹۶

۲۶,۵۵۵

۲٫۹۲%

۳٫۹۰%

۰٫۲۹%

۰٫۴۶%

۱۳۸۹

۹,۳۹۲

۳۰,۴۰۷

۱٫۶۵%

۳٫۹۱%

۰٫۱۵%

۰٫۴۵%

جدول ۲-۴ هزینه مصرفی میگو در خانوار شهری و روستایی[۲۰]

فصل سوم

روش تحقیق

۳-۱- مقدمه

به طور کلی هر تحقیق ابتدا درپی طرح مسئله یا مشکلی مطرح می شود که سوالات زیادی را در ذهن محقق ایجاد می‌کند و موجب پیدایش فرضیاتی می شود. پژوهشگر با جمع‌ آوری اطلاعات و آمار مورد نیاز و تجزیه و تحلیل آن ها، به پاسخ به سوالات پژوهشی و تأیید و یا رد فرضیات مطرح شده می پردازد. لذا جمع‌ آوری اطلاعات و چگونگی تجزیه وتحلیل آن ها از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و به عنوان یک مقوله از فرایند علمی است که نظریه ها در قالب آمار و ارقام علمی تجلی می‌یابد، ثمره آن به صورت کمی جلوه گر شده و مدل نظری تحقیق قابل سنجش و محاسبه می شود.

به همین منظور در این فصل با در نظر گرفتن هدف تحقیق، روش تحقیق مشخص شده و با انتخاب جامعه آماری و نمونه مشخص و توزیع پرسشنامه به جمع‌ آوری اطلاعات پرداخته تا بتوان روابط بین متغییر های تحقیق را از دیدگاه شرکت کنندگان در مطالعه کشف و شناسایی کرد.

۳-۲- روش تحقیق

تحقیق حاضر از آن جهت که به بررسی و شناخت بیشتر روابط میان متغیرها در شرایط موجود می پردازد در دسته تحقیقات توصیفی قرار می‌گیرد. در تحقیقات توصیفی می توان ویژگی‌های جامعه مورد مطالعه را از طریق بررسی پیمایشی یا نظر سنجی ارزیابی نمود. برای بررسی توزیع ویژگی‌های یک جامعه آماری روش تحقیق پیمایشی به کار می رود.

از سوی دیگر تحقیق حاضر را می توان در دسته مطالعات می‌دانی قرار داد. محقق سعی نموده است تا با انتخاب یک جامعه آماری و نمونه مشخص، روابط میان متغییر های تحقیق را از دیدگاه شرکت کنندگان در مطالعه کشف و شناسایی کند. نهایتاً ً این‌که تحقیق حاضر را به دلیل اینکه به بررسی روابط بین سه متغیر می‌پردازد، می‌توان در دسته تحقیقات همبستگی قلمداد کرد. تحقیقات همبستگی شامل کلیه تحقیقاتی است که در آن سعی می شود رابطه بین متغیرهای مختلف با بهره گرفتن از ضریب همبستگی کشف و یا تعیین شود.

۳-۳- جامعه آماری، اندازه نمونه و روش نمونه گیری تحقیق

جامعه آماری عبارت است از مجموعه ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه شهرستان بندرعباس است که در سال تحصیلی ۱۳۹۱-۱۳۹۲ مشغول به تحصیل می‌باشند، که با توجه به اطلاعات و آماری که از سایت آموزش و پرورش استان هرمزگان^[۹۲] و اداره کل آموزش و پرورش استان هرمزگان به دست آمد، تعداد کل دانش‌آموزان مقطع متوسطه و به عبارت دیگر جامعه آماری پژوهش حاضر حدود ۱۸۰۰۰ نفر می‌باشد.

از آن جا که انجام پژوهش حاضر بروی همه جامعه آماری زمان بر و مستلزم صرف هزینه زیاد می‌باشد، لذا این پژوهش بر روی نمونه ای از این جامعه اجرا می‌گردد. حجم نمونه آماری پژوهش با بهره گرفتن از فرمول کوکران^[۹۳] ( که در این فرمول N برابر ۱۸۰۰۰، t برابر ۹۶/۱، d برابر ۰۵/۰ ، p برابر ۵/۰ و q برابر ۵/۰ در نظر گرفته شد) تعداد ۳۷۶ نفر به دست آمد. اما در پژوهش حاضر برای افزایش قابلیت تعمیم دهی نتایج پژوهش، نمونه پژوهش حاضر ۴۰۰ نفر (۲۰۰ دانش آموز دختر و ۲۰۰ دانش آموز پسر) در نظر گرفته شد.

در این پژوهش ابتدا با بهره گرفتن از روش نمونه گیری طبقه ای ۵۰ درصد نمونه ها از طبقه دانش آموزان دختر و ۵۰ درصد دیگر نیز از بین دانش آموزان پسر انتخاب خواهند شد. در روش نمونه گیری طبقه ای، افراد جامعه آماری را بسته به خصوصیاتی که آن ها را از یکدیگر متمایز می‌سازد به طبقات مختلف تقسیم می‌شوند. سپس به تعداد مورد نیاز و یا متناسب با جمعیت هر یک از طبقات افراد نمونه انتخاب می‌شوند. انتخاب افراد می‌تواند هم به روش تصادفی باشد و هم به روش تصادفی سیستماتیک .

سپس با بهره گرفتن از روش نمونه گیری چند مرحله ای از بین هر کدام از طبقات مذکور چندین دبیرستان (از بین ۹ دبیرستان دخترانه و پسرانه موجود) انتخاب و سپس در هر کدام از دبیرستان های انتخاب شده چند کلاس انتخاب نموده و در انتها با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی ساده چندین دانش آموز انتخاب نموده و دانش آموزان انتخاب شده به عنوان نمونه پژوهش در نظر گرفته می‌شوند. در روش نمونه گیری تصادفی ساده، واحدهای مورد انتخاب دارای شانس مساوی برای انتخاب شدن هستند. در این جا قوانین احتمال است که معین می‌کند کدام واحدها یا افراد از جمعیت مادر انتخاب خواهد شد. انتخاب یا از طریق قرعه کشی است و یا از طریق استفاده از جدول اعداد تصادفی. در روش قرعه کشی ابتدا کلیه واحدها یا افراد شماره بندی شده و یا اسامی آن ها تهیه می شود و سپس به قید قرعه از بین آن ها تعداد لازم برای نمونه انتخاب می شود. در این پژوهش با بهره گرفتن از لیست دانش‌آموزان هر کلاس، نمونه مورد نظر به صورت تصادفی انتخاب و پرسشنامه‌ها بین آن ها توزیع گردید.

۳-۴- روش جمع‌ آوری اطلاعات

روش اصلی جمع‌ آوری اطلاعات در این پژوهش روش پرسشنامه ای است که یکی از روش های بسیار متداول در گردآوری اطلاعات می‌دانی است که امر گردآوری اطلاعات را در سطح وسیع، امکان پذیر می‌سازد. در تحقیقات توصیفی و نیز تحقیقاتی که از گسترده جغرافیایی زیادی برخوردار باشد یا افراد جامعه آماری و نمونه آن زیاد باشند معمولاً از روش های پرسشنامه ای استفاده می شود. روش پرسشنامه ای محتاج پیش‌بینی ها و برنامه ریزی‌ها و تدارک امکانات و نیروی انسانی قابل ملاحظه ای است که محقق باید از وجود آن ها اطمینان خاطر داشته باشد.

اطلاعات مربوط به مسائل جمعیتی جامعه و نمونه تحقیق حاضر از سایت آموزش و پرورش استان هرمزگان و واحد اطلاعات و آمار اداره کل آموزش و پرورش استان هرمزگان جمع‌ آوری شده است.

مطالعات نظری ‌در مورد موضوعات عملکرد خانواده، سبک های دلبستگی و سازگاری اجتماعی با راهنمایی اساتید بزرگوار توسط محقق دنبال شد. در این راستا از مقالات فارسی و لاتین تخصصی روانشناسی که به موضوع پرداخته بودند استفاده شد. دستیابی ‌به این مقالات تخصصی از طریق شبکه اینترنت و کتابخانه‌های دانشگاه‌ها صورت پذیرفت. اطلاعات مربوط به اندازه گیری داده های تحقیق با بهره گرفتن از پرسشنامه های معتبر جمع‌ آوری گردید.

۳-۵- ابزار اندازه گیری تحقیق