عواملی که به انعطاف پذیری کمک می‌کند عبارتند از:
– روابط نزدیک با خانواده و دوستان- نظر مثبت از خود و اعتماد به توانایی ها و نقاط قوت خود توانایی مدیریت هیجانات قوی و تکانشی -مهارت های بهتر حس- مسائل و ارتباط خوب-احساس کنترل- طالب کمک و استفاده از منابع-خود را به عنوان یک انسان منعطف دیدن (نه به عنوان یک قربانی)- مقابله با استرس از راه سالم و اجتناب از راهبردهای مقابله ای مضر مانند اعتیاد به مصرف مواد- کمک به دیگران- یافتن معنایی مثبت در زندگی خود با وجود وقایع دشوار و مشکلات
بنابرین شاید بهتر باشد که در تببین تاب آوری به این نکات توجه کنیم:
۱- تاب آوری روندی پویا است.
۲- تاب آوری وابسته به اوضاع است. یعنی یک رفتار سازگارانه در یک موقعیت، ممکن است در موقعیت های دیگر ناسازگار باشد.
۳- تاب آوری محصول تعامل ویژگی های شخصیتی با عوامل محیطی است.
۴- تاب آوری در شرایط پر مخاطره ، دشوار تر می شود .
۵- تاب آوری قابل یادگیری است (لاتر، ۲۰۰۰).
تاب آوری آموختنی است
نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که درست است تاب آوری به قابلیت تطابق انسان در مواجهه با بلایا یا فشارهای جانکاه، غلبه یافتن و حتی تقویت شدن با آن تجارب اطلاق می شود، اما این خصیصه در کنار توانایی‌های درونی شخص و مهارت های اجتماعی او و همچنین در تعامل با محیط تقویت می شود، توسعه می‌یابد و به عنوان یک ویژگی مثبت متبلور می شود. نتیجه اینکه تاب آوری در هر سن و در هر سطحی رخ می‌دهد و سازه ای شناختی و قابل آموزش است یعنی تاب آوری پدیدهای ذاتی نیست. بلکه از طریق تمرین، آموزش، یادگیری وتجربه حاصل می شود. پس اگر فکر می کنید تاب آوری کمی دارید، می توانید آن را تقویت کنید و مهارت های خود را برای تاب آور شدن پرورش دهید (بکر، ۲۰۰۰).
۲-۶- ۱ پیش‌بینی کننده های تاب آوری
عوامل پیش‌بینی کننده تاب آوری عبارتند از:
۱-ویژگی های فردی:مذهب، خوش بینی، عزت نفس وخود کار آمدی(سیف، ۲۰۰۸).
۲-مهارت های اجتماعی، برقراری رابطه مناسب با ا طرافیان، حل مسئله(سیف، ۲۰۰۸).
۳- عوامل خانوادگی: محیط گرم، پاسخگو و تحریک کننده در خانواده، فراهم کردن الگوهای مناسب در محیط خانواده، هماهنگی میان والدین، وقت گذاشتن برای فرزندان، استفاده مناسب از اوقات فراغت، راهنمایی مناسب، وجوه ساختار، قاعده و قانون در خانواده به خصوص در دوران نوجوانی (سیف، ۲۰۰۸).
۲-۶-۲ ویژگی افراد تاب آور
آگاهانه و هشیار عمل می‌کنند. دارای منبع کنترل درونی هستند. می‌پذیرند که موانع بخشی از زندگی هر انسان است. ارتباطات محکم اجتماعی دارند. از مهارت‌های حل مسئله برخوردارند. خود را فردی قربانی ارزیابی نمی کنند. قادرند متناسب با موقعیت، درخواست کمک کنند (سیف، ۲۰۰۸).
ویژگی های اصلی افراد تاب آور: احساس ارزشمندی، مهارت در حل مسئله، کفایت اجتماعی، خوش بینی، همدلی
۲-۶- ۳ توصیه های جهت تاب آوری
۱-در زندگی خود معنا و هدف داشته باشید.
۲- ارتباطات خود راتوسعه می‌دهد.
۳- نسبت به تغییرات انعطاف پذیر باشید.
۴- مراقب تغذیه و سلامتی خود باشید.
۵- مهارت‌های سالم برای مقابله با مشکلات را بیاموزید.
۶- خوشبین باشید.
۷- دلبستگی های مثبت ایجاد کنید.
۸- معنویت خود را تقویت کنید (سیف، ۲۰۰۸).
۲-۷ پیشینه تحقیق
۲-۷-۱ مطالعات داخلی
سلمانی و حسنی(۱۳۹۲) در بررسی نشانگان شناختی / توجهی و راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان: فرآیندهای فراتشخیصی یا وابسته به تشخیص در اختلال های خلقی و اضطرابی به این نتایج دست یافتند:
هدف: میزان بالای همبودی میان اختلالات خلقی و اضطرابی می‌تواند به دلیل فرآیندهای فراتشخیصی مشترک باشد. به همین دلیل هدف از پژوهش حاضر ارزیابی نقش دو فرایند فراتشخیصی نشانگان شناختی/ توجهی و راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان، در ایجاد و تدوام اختلال های خلقی و اضطرابی است. روش: ۸۹ بیمار (۲۱ نفر مبتلا به افسردگی اساسی؛ ۳۵ نفر مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر؛ ۳۳ نفر مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری) از بیمارستان های طالقانی و بقیه الله به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به وسیله ی مقیاس نشانگان شناختی/ توجهی و پرسشنامه نظم جویی شناختی هیجان ارزیابی گردیده و با گروه بهنجار (۳۱ نفر) مورد مقایسه قرار گرفتند. داده ها، با بهره گرفتن از آزمون های تحلیل واریانس، تحلیل کوواریانس چند متغیری و آزمون تعقیبی بون فرنی تحلیل شدند.
یافته ها: یافته ها نشان داد بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال وسواسی- اجباری و اختلال افسردگی اساسی در نشانگان شناختی/ توجهی و راهبردهای ناسازگارانه نظم جویی شناختی هیجان (نشخوارفکری، ملامت خویش و فاجعه سازی)، نمرات بیشتری نسبت به افراد بهنجار کسب کردند. این تفاوت پس از در نظر گرفتن اختلال های همبود همچنان پابرجا ماند. نتیجه گیری: نشانگان شناختی/ توجهی و برخی از راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان (نشخوارفکری، فاجعه سازی و ملامت خویش) فرآیندهای فراتشخیصی بوده و می‌توانند در ایجاد و تداوم اختلال های اضطرابی و خلقی گوناگون نقش حیاتی ایفا کنند.
هاشمی و جوکار(۱۳۹۰) در بررسی رابطه ی بین تعالی معنوی و تاب آوری در دانشجویان دانشگاه تعالی معنوی را می توان تجلی درونی دین داری محسوب نمود. (پایدمونت[۸۱]، ۲۰۰۴) در دهه های اخیر با اوج گیری پژوهش های حوزه روانشناسی دین، توجه به پیامدهای تعالی معنوی، فزونی یافته است. هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط ابعاد تعالی معنوی با تاب آوری بود. نمونه پژوهش شامل ۲۷۰ دانشجوی کارشناسی روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان بودند. برای اندازه گیری تعالی معنوی از مقیاس تعالی معنوی ساخته ی پایدمونت (۱۹۹۹) استفاده شد. این مقیاس شامل ۲۴ گویه و متشکل از ۳ عامل وحدت، کامروایی معنوی و پیوند معنوی بود. جهت سنجش تاب آوری از مقیاس تاب آوری کانر و دیویدسن (۲۰۰۳؛ اقتباس از جوکار ۱۳۸۶) استفاده شد. به منظور سنجش پایایی ابزارها از ضریب آلفای کرونباخ و باز آزمایی و برای تعیین روایی از روش تحلیل عوامل استفاده شد. نتایج ضرایب همبستگی بین عوامل و نمره کل مقیاس تعالی معنوی با مقیاس تاب آوری، بیانگر ارتباط معنی دار تعالی معنوی با تاب آوری بود. نتایج حاصل از رگرسیون همزمان تاب، آوری روی عوامل تعالی معنوی، نشان داد که عامل پیوند معنوی و وحدت معنوی پیش‌بینی کننده های معنی دار تاب آوری بودند. نتایج حاصل بیانگر نقش معنویت در افزایش ظرفیت تاب آوری افراد بود.
در سال های اخیرتحقیقات چندی در مورد رفتارهای پرخطردر کشورمان انجام شده که نشان دهنده ی رغبت نهاد ها و مراکز علمی به پیگیری و بررسی علل این رفتارها در جامعه ی کنونی می‌باشد. از آنجا که رفتارهای پرخطر در برگیرنده ی افزایش نتایج مخرب جسمی، روان شناختی و اجتماعی برای فرد است ، لذا لازم است که علل و عوامل بروز دهنده و قوت بخشنده ی این رفتارها شناسایی شوند.
