در این مرحله درمانگر، تاریخچه ای را از مراجع می‌گیرد و یک طرح درمانی را می ریزد. این مرحله حیاتی است چون حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد، سطح هیجان را بالا می‌برد، بعضی از افراد به لحاظ جسمانی برای این کار مناسب نیستند. برای مثال ۱۰ تا ۱۵ درصد کسانی که با حساسیت-زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد درمان شده اند، مجددا آسیب روانی را به شدت تجربه کرده‌اند. بدین دلیل، موقعی که با حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد کار می‌کنیم، گرچه دوره ناراحتی نسبتا مختصر است اما ‌در مورد افرادی که ناراحتی قلبی^[۱۴۰] یا تنفسی^[۱۴۱] دارند باید با پزشکان مشورت شود. وقتی که درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد ‌در مورد یک مراجع در نظر گرفته شد، درمانگر از او سوالات خاصی را ‌در مورد تاریخچه فردی، خصوصیات و الگوهای واکنش او در رابطه با موقعیت ها می پرسد. با این اطلاعات درمانگر طرح یک درمان را می ریزد و مشخص می‌کند که حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد، برای درمان کدام یک از ناراحتی ها به کار گرفته شود. موضوعات مورد هدف، حادثه یا حوادثی از گذشته که مشکل را خلق کرده‌اند، شرایط حاضر که سبب آشفتگی می‌شوند و مهارت ها یا رفتارهای کلیدی که مراجع جهت بهزیستی در آینده به آن ها نیاز دارد،می- باشد (شاپیرو و فارست، ۱۹۹۷).

جهت درک کامل تر مراجع از او می‌خواهیم تا فهرستی از بیشترین ناراحتی های خود ثبت کند و آن ها را از ۰ تا ۱۰ درجه بندی کند. حتی اگر چه این حوادث احتمال دارد سال ها پیش اتفاق افتاده باشند اما خاطره ی بسیاری از آن ها هنوز امکان دارد ناراحت کننده باشد. هم چنین باید چگونگی تفسیر مراجع از حوادث گذشته ‌در مورد خود، تعیین شود. ‌به این صورت که از مراجع می‌خواهیم بر روی یک خاطره تمرکز کند و از او سوال می‌کنیم که چه کلماتی به طور خودکار به ذهنت می‌آید؟ بعد از او تقاضا می‌کنیم احساسات خود ‌در مورد رفتارش را توصیف کند. این توصیف ممکن است منفی باشد مانند: من عاجزم، من درمانده ام، من بی ارزشم، من لایق دوست داشتن نیستم، ابدا آن خاطره را دوست ندارم و ممکن است مثبت باشد مانند من می توانم موفق شوم، من لایق هستم (شاپیرو و فارست، ۱۹۹۷).

یکی از جنبه‌های غیرمعمول حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد، این است افرادی که در طلب درمان هستند مجبور نیستند ‌در مورد جزئیات خاطرات ناراحت کننده خود صحبت کنند. در حالی که برخی راحت هستند و حتی ترجیح می‌دهند مطالب خاص را مطرح کنند و بعضی دیگر دورنمایی از خاطرات ناراحت کننده شان را مطرح می‌کنند (شاپیرو و فارست، ۱۹۹۷).

۲-۱۰-۲-مرحله دوم: آماده سازی

هر چه ‌در مورد اهمیت این مرحله بگوییم کافی نیست .یکی از اهداف اولیه این مرحله، پایه گذاری رابطه اعتماد آمیز بین مراجع و درمانگر است. لازم نیست مراجع وارد جزئیات خاطره ناراحت کننده شود، اما اگر مراجع به درمانگرش اعتماد نداشته باشد، ممکن نیست به طور صریح تغییراتی را که در خلال جلسه درمان تجربه می‌کند یا حتی نمی کند، بیان نماید. در هر شکلی از درمان، بهتر است که به متخصص بالینی به عنوان تسهیل گر یا راهنمای مراجع نگاه کنیم. حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد، بیشتر به حرکات چشم محدود نمی شود. متخصص بالینی باید بداند چه شیوه هایی را به کار گیرد تا فرایند را حفظ کند (شاپیرو و فارست، ۱۹۹۷).

در این مرحله، متخصص بالینی باید ‌در مورد چگونگی نظریه حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد، توضیح دهد و بیان کند که شخص در خلال درمان و بعد از آن چه انتظاری می‌تواند از این روش داشته باشد. سرانجام درمانگر باید گونه ای از فنون آرمیدگی^[۱۴۲] را به مراجع یاد دهد تا از این فنون جهت آرام کردن خود در رویارویی با اختلال عاطفی که ممکن است در خلال جلسه یا بعد از یک جلسه بروز کند، استفاده نماید. یادگیری این ابزارها کمک مهمی برای هر کسی است. شادترین افراد روی زمین خودشان راه های آرمیدگی، نجات^[۱۴۳] از فشارهای روانی اجتناب ناپذیر^[۱۴۴] و اغلب غیر منتظره^[۱۴۵] را دارا می‌باشند (شاپیرو و فارست، ۱۹۹۷).

۲-۱۰-۳-مرحله سوم: ارزیابی^[۱۴۶]

در این مرحله درمانگر جنبه هایی از موضوع مورد نظر را جهت پردازش مجدد، مشخص می‌کند. قدم نخست بر دوش مراجع است تا تصویر یا صحنه به خصوصی را از حادثه هدف که بهترین بازنمایی خاطره مورد نظر است و در خلال مرحله اول مشخص شده، انتخاب کند. سپس مراجع عباراتی را انتخاب می ـ کند که باور منفی او را نسبت به خودش در ارتباط با حادثه بیان می‌کند. حتی اگر مراجع به لحاظ عقلانی^[۱۴۷] بداند که این عبارت^[۱۴۸] غلط است، مهم است که بر آن تمرکز کند. این باورهای منفی بازتابی هستند از عواطف اختلال زا که به کلام درمی آیند. شناخت های منفی متداول شامل عبارت هایی هم چون: من بیچاره ام، من بی ارزشم، من لایق عشق ورزیدن نیستم، من اسباب شرمساریم، من بد هستم، می‌باشد. سپس مراجع یک عبارت را در خطاب به خود که ترجیح می‌دهد آن را باور داشته باشد، بر می گزیند. عبارت باید در بر گیرنده یک احساس کنترل درونی باشد مانند من شخص مفیدی هستم یا می توانم موفق شوم. در این مرحله درمانگر از شخص می‌خواهد تا با بهره گرفتن از مقیاس اعتبار شناخت^[۱۴۹] تعیین کند، باور مثبتش بر روی این مقیاس از (۱ تا ۷) تا چه حد درست است. هم چنین در خلال مرحله ارزیابی، عواطف منفی (ترس، اضطراب) و احساسات جسمانی^[۱۵۰] (دل پیچه، دستان سرد) را که با موضوع هدف تداعی می- کند، مشخص سازد و شدت اختلال را ‌بر اساس ۰ تا ۱۰ درجه بندی کند (شاپیرو و فارست، ۱۹۹۷) .

مراحل یک تا سه، اساس را بر درمان جامع و پردازش مجدد حوادث قرار می‌دهند. گرچه حرکات چشم در خلال سه مرحله ی بعدی به کار گرفته می شود، این حرکات فقط یک جزء از این درمان پیچیده هستند. به کارگیری قدم به قدم این رویکرد هشت مرحله ای به درمانگر آموزش دیده و مجرب اجازه می‌دهد کارایی درمان را در یک الگوی استاندارد و منطقی افزایش دهد. هم چنین این رویکرد هم به مراجع و هم به درمانگر اجازه می‌دهد بر پیشرفت درمان در خلال هر جلسه نظارت کنند (شاپیرو و فارست، ۱۹۹۷).

۲-۱۰-۴-مرحله چهارم: حساسیت زدایی^[۱۵۱]

این مرحله ‌به این علت حساسیت زدایی نامیده می شود که بر عواطف اختلال زا و احساساتی که با مقیاس بخش های ذهنی اختلال اندازه گیری شده اند، تمرکز می‌کند. این مرحله تمام پاسخ های فرد را پوشش می‌دهد (شامل خاطرات، بینش ها و تداعی هایی که ممکن است در خلال جلسات برانگیخته شوند) هم چنان که هدف تغییر می‌یابد و عناصر ناراحت کننده آن حل می‌شوند. فرایند تداعی خودکار فرصتی می-دهد تا حوادث مشابهی که ممکن است حادث شده و مرتبط با حادثه هدف باشند، مشخص شده و حل شوند. مراجع ممکن است فراتر از اهداف اولیه اش برود و بهبودیش فراسوی انتظاراتش باشد. در خلال حساسیت زدایی درمانگر مجموعه های حرکت چشم فرد را هدایت می‌کند (با تمرکز به دگرگونی ها و تغییرات مناسب) تا این که شدت احساس مراجع بر روی مقیاس بخش های ذهنی اختلال به صفر کاهش پیدا کند یا اگر مناسب است به ۱ یا ۲ کاهش یابد (شاپیرو و فارست، ۱۹۹۷).

۲-۱۰-۵-مرحله پنجم: کار گذاری^[۱۵۲]

۷ـ در بعضی موارد بیمه گر واگذارنده به خاطر عدم وجود بازار هزینه های خود را نمی تواند تأمین نماید و برای پیدا کردن بازار هزینه های زیادی را متحمل می شود.^[۸۵]

۸ـ یکی دیگر از معایب عقد بیمه اتکائی اختیاری تعداد محدود این نوع بیمه هاست ، چون واگذارنده همیشه ریسکهای خطرناک و یا مازاد بعضی از بیمه های خود را از این طریق اتکائی می‌کند احتمال دارد از نظر بیمه گر اتکائی تعداد این گونه ریسک‌ها به اندازه کافی زیاد نبوده و حق بیمه های دریافتی به آن اندازه نرسد که در صورت بروز خطر خسارت‌های وارده از محل ذخایر مربوط جبران شده و منافعی نیزعاید بیمه گر اتکائی بشود. به طورکلی عقد بیمه اتکائی اختیاری را می توان مکمل عقد بیمه اتکائی اجباری محسوب نمود. ‌به این معنی که هرگاه سرمایه یک یا چند مورد بیمه که طبق قرارداد اتکائی اجباری فقط مقدار معینی از آن به بیمه گر اتکائی واگذار می شود از مجموع سهم واگذارنده و بیمه گر اتکائی تجاوز نماید مازاد آن از طریق اتکایی اختیاری بیمه خواهد شد.^[۸۶]

گفتار دوم- عقد بیمه اتکائی قانونی(اجباری):

عقد بیمه اتکایی اجباری عبارت است از واگذاری های اتکائی که شرکت‌های بیمه مقیم یک کشور طبق قانون ملزم به انجام آن می‌باشند بدون اینکه قراردادی بین واگذارنده و بیمه گر اتکائی منعقد شده باشد.

هدف این نوع عقد بیمه اتکائی بیشتر نظارت و کنترل معاملات بیمه ای بیمه گران مقیم کشور به وسیله دولت می‌باشد زیرا در این نوع بیمه، بیمه گر اتکائی معمولاً یک شرکت بیمه دولتی است. این شرکت می‌تواند از طریق سهم اتکائی واگذار شده از طرف بیمه گران معاملات بیمه ای آن ها را تحت کنترل قرار داده و در صورت برخورد به موارد تخلف اقدامات لازم را انجام دهد.^[۸۷]

چنان که در ایران طبق ماده ۷۱ قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری، کلیه مؤسسه های بیمه که در ایران فعالیت می‌کنند باید ۵۰ درصد در رشته بیمه های زندگی و ۲۵ درصد در سایر رشته ها از معاملات بیمه ای مستقیم خود را نزد بیمه مرکزی ایران بیمه اتکائی نمایند. قبل از تأسیس بیمه مرکزی ایران، عقد بیمه اتکایی فوق به وسیله شرکت سهامی بیمه ایران انجام می گرفت.با این وجود بیمه مرکزی ایران نه تنها کار دیده بانی و نظارت بر فعالیت‌های بیمه ای را برعهده دارد بلکه به عنوان یک صندوق بیمه اتکایی نیز عمل می‌کند که خود نوعی ابزار برای کنترل و دیده بانی بر فعالیت بیمه گران است. بیمه گران ایران وظیفه و الزام دارنده که بخشی از ریسک‌ها و تعهدات بیمه ای خود را به سازمان دولتی بیمه مرکزی ایران واگذار کنند.^[۸۸]

بند نخست- مزایای بیمه اتکایی قانونی

مزایای بیمه اتکایی اجباری (قانونی) اینکه با توجه به نکات ذکر شده در فوق، نخست اینکه بیمه مرکزی در هر کشوری بزرگ ترین شرکت بیمه بوده و مورد توجه و حمایت کشورها می‌باشد لذا شرکت های واگذارنده ازاین بابت اطمینان دارند که هر چقدر هم که ضرر بدهند نیز شرکت های اتکایی مورد نظر قابلیت جبران خسارت را دارند و دوم آنکه یک کنترل کلی بر کل بیمه های انجام شده در جامعه را دارد که علاوه بر قانونمند تر شدن نرخ بیمه ها و حمایت از حقوق بیمه گران، می‌تواند در افزایش درآمد مالیاتی دولت و … نیز تاثیر به سزایی داشته باشد.

بند دوم- عیوب بیمه اتکایی قانونی

عیب کلی و بزرگ بیمه اتکایی آن است که شرکت های بیمه ای باید همه انواع بیمه نامه هایشان را نزد بیمه مرکزی بیمه کنند، در این صورت بیمه نامه هایی که سود زیادی دارند و یا آنهایی که خودشان از عهده خسارت برمی آیند و یا منفعت در اتکایی نکردن آن است باید اجباراً اتکایی کنند. بواسطه این نقص عیب دیگری نیز پدیدار می شود که آن هم بی انگیزه شدن شرکت های بیمه برای تحت پوشش قراردادن رشته‌های بیمه خاصی است که سود چشمگیر ندارند.

گفتار سوم- عقد بیمه اتکائی قراردادی:

این نوع بیمه اتکایی نیز ماننداتکایی قانونی، از نوع اجباری است لذا گاها از آن به اتکایی اجباری نام می بریم. بر پایه اینگونه قراردادها بیمه گر واگذارنده تعهد می‌کند که بخشی از معامله های بیمه ای خود را در مدت قرارداد به طور مرتب به بیمه گر اتکایی خود واگذار کند و بیمه گر اتکایی نیز تعهد و الزام دارد که بعد از انعقاد قرارداد، همه قراردادها را بپذیرد. در پوشش اتکایی قراردادی، بیمه گر واگذارنده موظف می شود که مبلغ ناشی از اتکایی رشته‌های خاصی را به بیمه گر اتکایی پیشنهاد نماید و در مقابل نیز بیمه گر اتکایی موظف است آن را بپردازد.

اگر مبنای توافق دو طرف بر مبنای سرمایه بیمه و میزان حق اتکایی که بیمه گر واگذارنده به بیمه گر اتکایی می‌دهد باشد، قرارداد اتکایی نسبی می‌باشد و اگر بر مبنای خسارت باشد به آن اتکایی مازاد خسارت گویند .

در اتکایی قراردادی بیمه گر واگذارنده موظف است درصدی را که بیمه گر اتکایی تعیین می‌کند به عنوان حق اتکایی به او بپردازد و در مقابل نیز بیمه گر اتکایی نمی تواند اعتراض کند که چرا با مبلغ کمی بیمه نامه اولیه را صادر کردی. زیرا بیمه گر واگذارنده در صدور بیمه نامه خود مختار است و می‌تواند با نرخ دلخواه خود بیمه نامه صادر کند (البته نباید بیشتر از آنچه قانون تعیین می‌کند، باشد) و بیمه گر اتکایی حق دخالت ندارد مگر در کلاهبرداری یا قصور بیمه گر واگذارنده.^[۸۹]

مطابق این اصل باید گفت که بیمه گر اتکایی در سیاست های مالی خود کاملاً متأثر از بیمه گر واگذارنده است . ‌بر اساس قرارداد بیمه گر اتکایی متعهد به شرکت در خسارت هایی است که واگذارنده به موجب بیمه نامه و یا قرارداد متعهد به جبران آن است . ارزیابی ریسک ها و میزان خسارات با واگذارنده است و او در تصمیم گیری کاملاً آزاد است . این اقدامات را مقامات مسئول در شرکت واگذارنده انجام می‌دهند و یا به موجب قرارداد بیمه مشخص می‌گردد که بیمه گر واگذارنده مسئول جبران خسارت است و به تبع آن بیمه گر اتکایی مسئول جبران می‌باشد .

البته همان طور که گفته شد این آزادی عمل واگذارنده تا آن حدی است که از مفاد قرارداد تبعیت کند و این شرط نیز معمولاً در قراردادها گنجانده می شود .^[۹۰]

کلیات پژوهش

مقدمه

جهان امروز عصر سازمان­ها است و گرداننده این گردونه نیروی انسانی است که به کالند سازمان­ها جان می­بخشند و تحقق هدف­ها را میسر می­سازند و بدون آن ها سازمان معنا و مفهومی ندارد. سازمان، نظامی اجتماعی است که حیات و پایداری آن، وابسته به وجود پیوندی قوی میان اجزا و عناصر تشکیل دهنده آن است (الوانی و پورعزت، ۱۳۸۲). یکی از مهمترین عناصر سازمان نیروی انسانی بوده که ادراک او از عدالت، یک اصل اساسی برای کارکرد مؤثر سازمان‌ها و ارتقای کیفیت آن‌ می‌باشد (‌چالش‌تری و همکاران، ۱۳۸۸). چرا که بی عدالتی و توزیع غیر منصفانه دستاوردها و ستاده‌های سازمان، نه تنها موجب تضعیف روحیه کارکنان و تنزل روحیه تلاش و فعالیت در آنان می‌شود، بلکه کارایی و اثر بخشی در سازمان نیز کاهش می‌یابد. ‌بنابرین‏، از جمله وظایف اصلی مدیریت حفظ و توسعه‌ رفتارهای عادلانه در مدیران و احساس عدالت در کارکنان ‌می‌باشد (سید جوادین و همکاران، ۱۳۸۷).

این مهم ‌در مورد دانشگاه­ها و مراکز آموزش­عالی که به عنوان مهم­ترین نهاد در جهت تأمین نیروی انسانی و رکن اصلی در توسعه همه جانبه­ی هر کشوری محسوب می­ شود نیز صدق می­ کند (شورای­عالی­انقلاب­فرهنگی، ۱۳۸۳). در واقع، دانشگاه­ها همانند سایر سازمان­ها به منظور به انجام رساندن وظایف، پویایی­ها و ارتقای کیفیت خود، نیازمند نیروی انسانی وفادار، سازگار با اهداف و ارزش­های سازمانی و خودکارامد است تا به منظور دستیابی به اهداف سازمانی تلاش و کوشش کنند (پول^[۱] و پول، ۲۰۰۷). به علاوه رعایت انصاف، منصفانه برخورد کردن، اقدامات صادقانه و رعایت حقوق افراد به­ عنوان هسته­ی اصلی عدالت سازمانی (گرینبرگ^[۲]، ۱۹۹۰)، خواسته یا توقعی است که همه کارکنانی که وقت و انرژی خود را در سازمان صرف می‌کنند، از آن انتظار دارند (گرینبرگ، ۱۹۸۳). لذا عدم توجه به آن در محیط سازمانی همچون دانشگاه­ها منجر به حس عدم کارآمدی در افراد و یأس و سرخوردگی آن ها خواهد شد (ایران­زاده، ۱۳۸۸).

علاوه بر عدالت سازمانی که به ایجاد بستر مناسب جهت افزایش میزان احساس خودکارامدی اساتید کمک خواهد‌کرد، نوع ساختار سازمانی دانشگاه نیز بر احساس مذکور مؤثر خواهد بود. به عبارت دیگر، نوع ساختار سازمانی تواناساز یا بازدارنده (هوی و سوئیتلند^[۳]، ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱؛ هوی و میسکل^[۴]، ۲۰۰۸) که از مفاهیم و متغیرهای اساسی در شکل­ گیری فضا و عملکرد دانشگاه محسوب می­ شود، از طریق ارائه­ الگوهایی از روابط رسمی و غیررسمی بین افراد در سازمان (دانشگاه) از یک سو، بر کیفیت عدالت سازمانی دانشگاه تأثیر خواهد­گذاشت، و از سوی دیگر بر میزان خلاقیت، نوآوری، توانمندی، تعهد و احساس خودکارامدی افراد نیز مؤثر خواهد بود (پاول^[۵]، ۲۰۰۲).

با این وصف، نظر به اینکه نوع ساختار سازمانی و نیز کیفیت عدالت سازمانی در احساس خودکارامدی اساتید مؤثر خواهد بود، بررسی رابطه­ بین این متغیرها می ­تواند به اصلاح و بهبود راهبردها و برنامه‌ریزی­های دانشگاه­ها کمک نماید.

۱-۱- بیان مسأله

در عصر حاضر دگرگونی ها به گونه ای است که در بسیاری از حوزه ها مسائل متعدد و بحران های بسیاری به وجود آمده و در نتیجه سازمان ها و مدیران آن ها ناگزیرند تا به ابزارهای سازمانی مناسب متوسل شوند. یکی از این ابزارها، ساختار سازمانی است. در واقع تغییرات سریع در شرایط محیط ایجاب می‌کند که سازمان ها ساختار و گردش کار خود را بهبود دهند. ساختار، نحوه ی کارکرد افراد را تعیین می‌کند و نحوه ی کارکرد افراد هم تعیین کننده شکل ساختار سازمان است. در واقع اثر بخشی و کارایی سایر ارکان سازمان در صورت وجود نیروهای انسانی سالم تضمین می‌گردد (مرادمند و کریمی، ۱۳۸۹).

وجود ساختار برای اثر بخش شدن عملکرد سازمان و حمایت از تلاش افراد ضروری اند زیرا ساختار یک چارچوب برای اداره وسازماندهی فراهم می‌کند و در واقع به وسیله آن است که مقاصد و کار در سازمان انجام می شود .پس مدیران نیازمند درک ضرورت ساختار سازمان و طراحی آن هستند. وظیفه ی ساختار سازمانی فراهم کردن چار چوبی است که با توجه به آن ضوابط و مقررات وضع و از طریق آن تصمیمات به شیوه ی منظمی، شکل گیرند.

پر واضح است که انصاف والاترین ارزش انسانی و گوهری گرانبها در راه تحقق حقوق بشر و به ­عنوان ارزشی اساسی است (کاتوزیان^[۶]،۲۰۰۸)، که اغلب در سازمان­ها با عنوان عدالت سازمانی از آن یاد می‌شود (فارمر^[۷] و همکاران، ۲۰۰۳). عدالت سازمانی مرحله‌ای است که کارکنان احساس می‌کنند، قوانین، رویه‌ها و سیاست‌های سازمانی مربوط به کار آن‌ ها، منصفانه است (بیز^[۸]، ۲۰۰۱). معمولا در تقسیم بندی عدالت سه مفهوم عدالت توزیعی، رویه‌ای، و مراوده‌ای مطرح می­شوند (سیتر^[۹]، ۲۰۰۳؛ مک دوول و فلیچر^[۱۰]، ۲۰۰۴) که فرایندهای عدالت نقش مهمی در آن ایفا می­ کند، لذا چگونگی برخورد با افراد در سازمان­ها ممکن است باورها، نگرش‌ها و احساسات آن‌ ها به ­ویژه ادراک افراد (اساتید) را از برابری و چگونگی برخورد منصفانه در حوزه کار را تحت تاثیر قرار ‌دهد (مورمن^[۱۱]، ۱۹۹۱؛ حسین زاده، ۱۳۸۵).

در دهه اخیر، توجه بسیاری به عدالت سازمانی به­ عنوان یک ساختار مهم و یک زمینه تحقیقی قابل توجه در روانشناسی صنعتی و سازمانی معطوف شده است. همچنین امروزه با توجه به نقش همه جانبه آموزش عالی و دانشگاه ها در زندگی اجتماعی انسان‌ها، نقش عدالت در این سازمان‌ها پیش از پیش آشکارتر شده است. دانشگاه‌ها در حقیقت نمادی از جامعه بوده و تحقق و اجرای عدالت در آن، به منزله تحقق عدالت در سطح جامعه ‌می‌باشد. بی­ عدالتی و توزیع غیرمنصفانه دستاوردها و ستاده­ های سازمان، موجب تضعیف روحیه اساتید و تنزل روحیه تلاش و فعالیت در آنان می­ شود، ‌بنابرین‏ رعایت عدالت، رمز بقاء و پایداری جریان توسعه و پیشرفت سازمان و کارکنان آن است (الوانی و پور عزت، ۱۳۸۲). عدالت سازمانی نیز به رفتار منصفانه و اخلاقی افراد درون یک سازمان اشاره می‌کند. رفتار منصفانه چیزی است که کارکنانی که زمان و توانایی‌های خود را در یک سازمان صرف می‌کنند، از آن انتظار دارند (گرینبرگ، ۱۹۹۳).

۱-۴ اهداف تحقیق

۱-هدف اصلی: ارزیابی فرضیه بازار کارا در بورس اوراق بهادار تهران .

۲- اهداف فرعی شامل

الف- تعیین وجود یا عدم وجود فرضیه بازار کارادر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران .

ب- تعیین وجود یا عدم وجود فرضیه بازارکارادرشاخص بازده – قیمت بورس اوراق بهادار تهران .

۳-هدف کاربردی:

دادن آگاهی و اطلاعات بیشتربه محققین و سرمایه گذاران در خصوص چگونگی روند حرکت بورس اوراق بهادار تهران.

کاربران این تحقیق کارگزاران، سرمایه گذاران، بانک‌ها، اعتباردهندگان و دستگاه‌های قانون گذاری می‌باشد که به نحوی با بورس اوراق بهادار مرتبط هستند.

۱-۵ فرضیات تحقیق

پس از انتخاب و تعریف مسئله محقق بایستی تصویری از ذهن خود در بارۀ چگونگی متغیرها و روند حرکت و رابطه بین آن ها ارائه دهد تا از صحت و سقم آن ها اطمینان حاصل کند از این نظر به مطرح کردن سؤالات یا فرضیات می پردازد.فرضیه سازی مرحلۀ ای حساس استچرا که نقش راهنما را دارد. فرضیه حدس یا گمان عالمانۀ محقق در بارۀ ماهیت، چگونگی، رابطه پدیده ها یا متغیرهای مورد نظر است. در واقع فرضیه حدس و گمانی است موقتی که درست بودن یا نبودن آن باید مورد آزمایش قرار گیرد. در کار تحقیق هیچ اصراری نیست که فرضیه‌ها حتماً پذیرفته شوند بلکه ما آن ها را آزمون می‌کنیم و گاهی رد فرضیه کمکی علمی به کار تحقیق می‌کند زیرا راه دیگری برای کشف واقعیات نشان می‌دهد.

با توجه به اهداف تحقیق فرضیات زیر مطرح می‌شود .

۱- درشاخص کل بورس اوراق بهادار تهران فرضیه بازارکارا وجود ندارد.

۲-درشاخص قیمت- بازده بورس اوراق بهادار تهران فرضیه بازارکارا وجود ندارد.

۱-۶ متغیرهای تحقیق

متغیرهای مطرح شده درتحقیق دو دسته هستند .دسته اول متغیرهای اصلی که نقش کلیدی و مهم در بروز پدیده یا حادثه مورد نظر دارند. در فرضیه‌ها آمده‌اند، شامل شاخص کل بورس اوراق بهادار، شاخص قیمت بازده و فرضیه بازار کارا یا گام تصادفی می‌باشند.

دسته دوم متغیر های جانبی که موضوع اصلی تحقیق را تشکیل نمی دهند بلکه در صحنه تحقیق به شکل‌های مختلف حضور دارند که گاهی آن ها را متغیرهای زمینه ساز گویند متغیرهایی هستند که بر روند حرکت بورس اوراق بهادار تاثیر گذارده شامل عوامل اقتصادی ،اجتماعی و سیاسی می‌باشند که در اینجا به تعریف مفهومی و عملیاتی آن‌ ها می پردازیم. که به عنوان متغیرهای زمینه ساز نام برده می‌شود.

تعریف مفهومی و عملیاتی واژه ها و متغیر ها

۷-۱-۱- شاخص کل^[۷]

تعریف مفهومی:

شاخص کل اوراق بهادار که در لاتین بهtepixمعروف است روند عمومی قیمت کل شرکت های پذیرفته شده در بورس را نشان می‌دهد.یاتغییرات قیمت های بورس اوراق بهادار از سال پایه تا سال جاری را نشان می‌دهد(سازمان بورس اوراق بهادار ایران).

این شاخص در سال ۱۹۹۰، به طور کلی سهم شاخص قیمتtepix به عنوان شاخص اصلی حرکت قیمت سهم به بازار معرفی شده استtepix. ارزش بازار وزن شده از قیمت تمام سهمی است که در هیئت مدیره بورس اوراق بهادار تهران ظاهر شده است و هر دو دقیقه یک بار اندازه می‌شود(مهربانپورودیگران،۲۰۱۱،ص۷۸۵).

۷- ۱- ۲- شاخص بازده نقدی – قیمت^[۸]

شاخص بازده نقدی –قیمت یا^[۹]این شاخص که به شاخص درآمدی هم معروف است نشانگر چگونگی تغییرات بازده سهام در بورس در یک دوره زمانی است. یا نشان دهنده بازده به دست آمده از سرمایه گذاری‌ها در بازار بورس می‌باشد(ساز مان بورس اوراق بهادار ایران).

این شاخص در سال ۱۹۹۸، یک شاخص برای اندازه گیری نرخ بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران معرفی شد.

۷-۱-۳- فرضیه بازارکارا یانامانایی^[۱۰]

نامانایی یا نا ایستایی زمانی است که حرکت یک متغیر تابع عوامل پیش‌بینی نشده است . یا متغیر حرکتی بر اساس اصول اقتصادی و ساز و کار بازار در طی زمان دارد.نامانایی در بورس زمانی است که قیمت های سهام بر اساس اطلاعات و شرایط رقابتی تعیین می‌شود در حالت نامانایی قیمت های سهام تابعی از ریسک و بازده اوراق بهادار است(تهرانی ،۱۳۸۷).

۱-۸ مدل تحقیق

با توجه به سوالات و فرضیات مطرح شده و متغیر های اقتصادی،اجتماعی و سیاسی تاثیر گذار بر روند بورس اوراق بهادار که به آن ها اشاره شد . می توان مدلی به صورت زیر تنظیم می‌گردد. مدل در واقع پلی است بین ذهنیت محقق و واقعیات موجود .

(باوندپور، ۱۳۸۹)

عوامل اقتصادی

عواملی هستند که مکانیزم و ریشه اقتصادی داشته و از ساز و کار بازار یا قانون عرضه و تقاضا پیروی می‌کنند. و باعث تغییر در روند حرکت بورس اواراق بهادار می‌شوند مهم‌ترین آن ها تغییرات نرخ ارز، وضعیت تراز خارجی، نرخ تورم، نرخ بهره، درجه پویایی اقتصاد، قوانین و مقررات و سیاست‌های مالی است.

نرخ ارز^[۱۱]

ارز در لغت به معنای بهاء و پول خارجی است(فرهنگ عمید ).

نرخ ارز عبارت است از نسبت بهای پول خارجی به پول داخلی. اگر پول خارجی را دلار فرض کنیم نرخ ارز عبارت است از نسبت دلار به ریال یعنی در مقابل یک دلار چند ریال پرداخت می‌شود(منوچهر فرهنگ ،۱۳۶۹ ).افزایش نرخ ارز از یک طرف باعث افزایش هزینه واردات مواد اولیه ،کالاهای واسطه ای و سرمایه‌ای می‌گردد که سودآوری واحدهای تولیدی و صنعتی را کاهش می‌دهد و از جانب دیگر بالارفتن نرخ ارز باعث تورم و کاهش تقاضا برای کالاهای تولیدی شده که باز تاثیر منفی بر فعالیت اقتصادی دارد.

تراز خارجی^[۱۲]

تراز خارجی به معنای برابری دریافتی های ارزی و پرداختی ها با کشورهای خارجی است. شریطی که ارزش کالاهای صادراتی برابر ارزش کالاهای وارداتی باشد(فرهنگ ، ۱۳۶۹ ). کسری تراز خارجی که دلالت بر وخامت اقتصادی دارد تاثیر منفی بر ارزش سهام گذارده و باعث سقوط بازار سهام می‌گردد .

تورم^[۱۳]

تورم در لغت به معنای ورم کردن ، آماس کردن و افزایش بی تناسب مقدار پول است(فرهنگ معین ).

نرخ تورم عبارت است از درصد افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در یک دوره زمانی یا تورم عبارت است از تنزل ارزش پول ملی، نرخ تورم از طریق تغییرات سطح عمومی قیمت ها در یک دوره زمانی (از سال پایه تا سال جاری) محاسبه می‌گردد (عظیمی ،۱۳۸۵ ). بالارفتن شاخص قیمت هااز یک طرف باعث افزایش هزینه های تولیدی شده و سود آوری سرمایه گذاری ها را کاهش می‌دهد و از جانب دیگر مانع حرکت سرمایه ها به سمت بازار بورس و هدایت آن ها بسوی فعالیت های غیر تولیدی می‌گردد که این به رکود این بازار منجر می‌شود .

نرخ بهره^[۱۴]

نرخ بهره به معنای اجاره پول است یا فرصت از دست دادن پول یا بهای است که در ازاء دادن وام به پول تعلق می‌گیرد، اندازه این متغییر توسط بانک مرکزی تعیین می‌گردد از آنجا که نرخ بهره هزینه سرمایه گذاری است تغییرات آن موجب تغییر در سرمایه گذاری ها می‌گردد(فرهنگ ، ۳۶۹ ). هر اندازه میزان آن بالا باشد سود آوری سرمایه ها در بازار بورس کاهش می یابدو سرمایه ها از این بازار روگردان می‌شوند .

درجه پویایی اقتصاد^[۱۵]

به وضعیتی از اقتصاد اشاره می‌شود که بازارها از رونق و شکوفایی برخوردار و نرخ رشد اقتصادی در حال افزایش است (عظیمی ، ۱۳۸۵ ).در چنین شرایطی شاخص قیمت ها در بازار سهام افزایش و اسقبال مردم از خرید سهام بیشتر است اما زمانی که اقتصاد از پویایی لازم بر خوردار نیست بورس اوراق بهادار همانند دیکر بخش ها رونق چندانی ندارد.

قوانین و مقررات^[۱۶]

بارزترین و معمولی ترین نشانه افسردگی نوعی احساس ذهنی غم واندوه است یعنی احساس بدبینی و نا امیدی ، احساس تنهایی و بی‌تفاوتی و عدم علاقه فرد ممکن است در شرایطی که دلیلی برای گریه و اندوه ندارد دچار گریه شود. و برعکس در مواقعی که اتفاق واقعاً غم انگیزی رخ داده است نتواند گریه کند. فرد افسرده ممکن است در خوابیدن اشکال داشته باشد یا دائماً احساس خستگی کند و بیش از حد عادی بخوابد او ممکن است خود را آدم بیچاره و بی‌کی تصور کند و خود را به خاطر کمبودها و قصورهای جزئی سرزنش کند.

برای درمان افسردگی متخصصان روانی از روش های متنوعی استفاده می‌کنند که از روان‌کاوی عمیق و دراز مدت تا دارو درمانی و استفاده از شوک الکترونیکی و شیوه سایکودرام و مشاوره درمانی و بستری کردن در بیمارستان را ممکن است در بر گیرد در سال‌های اخیر استفاده از روش های درمان روانی و رفتاری کوتاه مدت برای درمان افسردگی مورد توجه قرار گرفته و ارزیابی دقیق این روش‌ها نتایج امیدوار کننده‌ای را به دست داده است. از جمله این روش های موفق روش درمان شناختی است که توسط پرفسور آرون بک و شاگردان او در دانشگاه پنسیلوانیا در آمریکا ایجاد شده است.

بیقراری:

بیقراری را باید یک اختلال فعالیت عمومی شمرد، بیقراری حرکتی مرحله‌ای طبیعی از نمو حرکتی است. در اواخر اولین سال کودکی زمانی که کودک شروع به راه رفتن می‌کند فعالیت عقلانی وی افزایش می‌یابد طفل لاینفع در حرکت است ، به همه چیز دست می‌زند، هر شیء را می‌گیرد و بدون اینکه اهمیت دهد پرتاب می‌کند و می‌شکند.در حالت طبیعی این خصوصیت کم کم تخفیف پیدا می‌کند اما در کودکان بیقرار این حالت مستقر می‌ماند. در دوره دبستان در چنین کودکی ضعف دقت به وجود می‌آید کودک گاهی چیزی را سریع یاد می‌گیرد اما به سرعت توجهش از آنچه که گفته شده قطع می‌شود، به محض کوچک‌ترین اتفاق سربه هوا و گیج می‌شود. احتیاج فوق‌العاده‌ای به حرکت احساس می‌کند و طاقت نمی‌آورد که مدت زیادی در جایی بنشیند، این بیقراری با نشان‌های ایدیوپاتیک (ساق‌های بیقراری )همراه داست. ساق‌های بیقرار دریافت های حسی ناراحت‌کننده‌ای است که نیاز شدید به حرکت پاها را به وجود می‌آورد. این دریافت‌ها با راه رفتن موقتاً آرام می‌گیرد ولی وقتی که ساق‌ها بی‌حرکت می‌مانند ناراحتی از سرگرفته می‌شود این دریافت‌ها می‌توانند خواب را به تأخیر اندازند یا فرد را از خواب بیدار کنند. اختلال بی‌نظم در عین حال هم بر روی فعالیت حرکتی و هم بر روی فعالیت هوشی گسترش می‌یابد بعد همین بیقراری در سنین جوانی و بلوغ تظاهر می‌کند چنین شخصی بعلت احتیاج به تغییر و تبدیل چندین شغل شروع می‌کنند و بدون انکه درباره‌ آن ها بتواند تصمیم قطعی بگیرد میل می‌کند برای دیدن ممالک در نیروی دریایی استخدام شود و اغلب در خانه به دوش زندگی می‌کند. باید خاطر نشان کرد بین افرادی که تغییر شغل می‌دهند نوع دیگری از بیقراری یافت می‌شود که دارای سرشت‌های پارانوئید هستند افراد مذبور بدون اینکه بیقرار باشند یک «من هیپرتروفی» دارند. آن ها احساس می‌کنند که موقعیتشان با لیاقتی که دارند موفق نمی‌کند لذا اغلب برای بهتر کردن موقعیت خود تغییر شغل می‌دهند.

علل بیقراری متنوع است که می‌توان با آزمایش دقیق آنسفالیتهای جنبی به بعضی از علل آن پی برد، به‌ خصوص در مواردی که بیقراری حرکتی شدید توأم با حرکات ناگهانی و عدم‌هماهنگی حرکتی وجود داشته باشند.

بیقراری در نوجوانان

اختلال بیقراری می‌تواند یکی ازعلائم روان گسسیختگی باشد مثلاً اختلال پرسیون در نوجوانان حالت هیجانی و بیقراری عمده‌ترین علامت متساوی دپرسیون به‌شمار می‌رود نوجوانان مدام بیقرار است، مایل نیست توجه خود را به چیزی جلب کند، در یک لحظه علاقه خود را به کار و یا شی‌ای معطوف می‌دارد و در لحظه‌ی دیگر به کار دیگری می‌پردازد. بیمار نمی‌تواند در اتاقی تعفا و آرام حتی برای چند دقیقه بنشیند و مطالعه کند. بعبارت دیگر به طور مداوم دنبال تحلیل می‌گردد نوجوان از خستگی زیاد شکایت دارد و درعین حال به طور خستگی‌ناپذیر به فعالیت مشغول است. بعضی از نوجوانان از عدم قدرت برای تمرکز حواس و حافظه خود نسبت به دروس شکایت می‌کند و مجبورند هر صفحه کتاب را چندین بار بخوانند. علت پیدایش دپرسیون از دست دادن یک شی و یا چیزی است که کودکان و نوجوان به آن علاقه مفرط داشته است این علاقه ممکن است به صورت آگاه باشد مثل از دست دادند پدرومادر و دوست صمیمی و یا چیزی باشد که به صورت ناخودآگاه بوده و یک معنای سمبلیکی برای کودک داشته است.

وسواس

روان‌شناسان وسواس را نوعی بیماری از سری نوروزهای شدید و سخت می‌‌دانند که تعادل روانی و رفتاری را از بیمار سلب و او را در سازگاری با محیط دچار مشکل می‌سازد، ماهیت وسواس یک محتوای نفسانی به صورت تفکر، خیال، میل، کشش و حرکت به‌همراه یک احساس اجبار درونی مقاومت‌ناپذیر است که اساس آن هیجانی شدید و دورنی است و به صورت اعمال بی‌رویه‌ای در فرد ظاهر می‌شود که در خودآگاه ذهن است و با من در تضاد است که باعث اضطراب می‌گردد. علائم این بیماری مشکل از آداب و رسوم خشک و غیرقابل انعطاف است که اغلب جنبه سمبولیک و سحرآمیز دارد. در آن اعمال الزام، شگفت‌انگیزی، تکرار کلمات و اعداد اهمیت زیادی پیدا می‌کنند از علائم اولیه آن ترس، تکرار یک طرز فکر و اندیشه، تردید در عقاید و تصورات و در صورت نهائی احساس اجبار است ضعف روحی از نشانه های اصلی مرض است.

صورت‌های وسواس‌:

۱) اجتناب: رفتار وسواس به صورت پرهیز و اجتناب از اشیاء، امور و برخوردها پدید می‌آید بیشترین جلوه این نوع در پرهیز از آلودگی است.

۲) تکرار و مداومت: عمل بی‌حاصل و بیهوده‌ای تکرار می‌شود گویی که نیرویی از درون او را مجبور می‌کند که عملی را انجام داده تکرار نماید.

۳) تردید (بی‌تصمیمی و دودل بودن) : تردید در امور از صورت دیگر وسواس است مانند بستن در و شک در اینکه آیا آن را بسته یا نه؟

۴) شک در عبادت: جلوه دیگر از تردید شک در عبادت است مثلاً می‌خواهد نماز بخواند و شک می‌کند که آیا تکبیره‌الاحرام را درست گفته یا نه؟

۵)ترس: ترس بی‌ریشه و اساس که اغلب به صورت ترس از ناپاکی و یا در مواردی ترس‌های مبهم مثل ترس از کشتن کودک خود.

۶) دقت و نظم افراطی: همه چیز باید دقیقاً ‌بر اساس ترتیب‌های خاص قرار بگیرد تا هیچ چیز غلط و پیش‌بینی نشده‌ای پدید نیاید.

۷) اجبار و الزام: همه اعمال و آداب خود را به صورت جبر انجام می‌دهد مثلاً فرد خود را ناگزیر می‌بیند که فردی را از بالای ساختمان هل دهد.

۸) احساس بن‌بست: فرد حس می‌کند که در مسئله‌ای به بن‌بست خورد و تلاش‌های مکرر و یکنواخت انجام می‌دهد و فکر می‌کند عدم انجام این اعمال گناه بزرگی است.