۳٫ توجیه حقوقی . در سال های اخیر دعاوی سهام‌داران، توجیه برای محافظه کاری شده است . در مواردی که با بیش از واقع نشان دادن سود و خالص دارایی ها، مدیران پاداش های بیشتری دریافت می دارند، احتمال اقامه دعوای حقوقی زیاد است . محافظه کاری با جلوگیری از بیش از واقع نشان دادن خالص دارایی ها از هزینه های اقامه دعوی توسط سهام‌داران جلوگیری می‌کند . اسکینر ۱۹۹۴ نشان داد که مدیران انگیزه هایی برای محافظه کاری در پیش‌بینی های خود دارند. دلیل این امر آن است که پیش‌بینی خوشبینانه مدیران ریسک اقامه دعوی را افزایش می‌دهد.

۴٫ توجیه سیاسی. محافظه کاری سد محکمی بر سر راه انتقاد به استاندارد گذاران است، زیرا استاندارد گذاران در صورت ارائه بیش از واقع خالص دارایی ها نسبت به ارائه کمتر آن، بیشتر مورد انتقاد قرار می گیرند. ‌به این ترتیب، هزینه های سیاسی آن ها نیز با محافظه کاری کاهش می‌یابد.

۲-۲-۶ – روش ها و مدل های استفاده شده برای اندازه گیری محافظه کاری

محققان از سه نوع معیار عمده برای اندازه گیری محافظه کاری استفاده می‌کنند :

۱-معیار های مبتنی بر اقلام تعهدی

• • • معیار گیولی و هاین
  • معیار بال و شیواکومار

۲-معیار های مبتنی بر ارزش بازار

۳-معیار های رابطه بازدهی سهام و سود (عدم تقارن زمانی در شناسایی سود و زیان)

هر سه معیار بر اثر نامتقارن محافظه کاری نسبت به شناسایی سود ها و زیان ها و در نهایت بر اعداد حسابداری گزارش شده مخصوصاً خالص دارایی ها، سود و اقلام تعهدی اتکا دارند.

۲-۲-۶-۱ – معیار محافظه کاری مبتنی بر اقلام تعهدی

۲-۲-۶-۱-۱ – معیار گیولی و هاین^[۳۶] (۲۰۰۰)

یکی از تعاریف دقیق و تشریح از محافظه کاری عبارت است از« انتخاب معیاری از بین انتخاب های حسابداری که منجر به حداقل سود انباشته گزارش شده توسط شرکت،از طریق شناسایی کندتر درآمد ها، سریع تر هزینه ها و کمتر ارزیابی نمودن دارایی ها، و بیشتر ارزیابی نمودن دارایی ها».این تعریف به خوبی بعد چند دوره ای بودن انتخاب های حسابداری را در نظر گرفته و چندین معیار تجربی برای اندازه گیری درجه محافظه کاری به دست می‌دهد. یکی از معیار ها، علامت و مقدار اقلام تعهدی انباشته طی زمان است. اقلام تعهدی در دوره های بعد معکوس می‌شوند. انتظار می رود در دوره های متعاقب دوره هایی که سود خالص بیش از وجه نقد عملیاتی عملیاتی است، از اقلام تعهدی منفی استفاده شود؛ در مقابل هنگامی که سود خالص کمتر از وجه نقد عملیاتی است، انتظار می رود دوره های بعدی با اقلام تعهدی مثبت همراه باشند.

برای شرکت های با وضعیت با ثبات و بدون رشد، انتظار می رود سود خالص قبل از استهلاک در بلند مدت با وجه نقد حاصل از عملیات همگرا باشد. (گیولی و هاین^[۳۷]،۲۰۰۰، ۱۲۵). موازنه بین به موقع بودن و قابلیت اتکا احتمالاً منجر به فرایند های حسابداری پذیرفته شده ای خواهد شد که اقلام تعهدی را ایجاد می‌کنند.

دیچو^[۳۸] (۱۹۹۴) پی می‌برد که اقلام تعهدی برای قرن ها وجود داشته اند و به نحو با اهمیتی رابطه سود حسابداری با بازدهی را افزایش داده‌اند. از طرف دیگر اقلام تعهدی نسبتاً جدید مثل استهلاک رابطه بین سود حسابداری با بازدهی را به نحو با اهمیتی افزایش نمی دهند. رفتار نامتقارن محافظه کاری نسبت به سود ها و زیان ها باعث ایجاد عدم تقارن در اقلام تعهدی می شود. زیان ها کاملاً شناسایی می‌شوند ولی سود ها معوق می‌شوند.

و این منجر به منفی شدن اقلام تعهدی شده و در نتیجه اقلام تعهدی انباشته کمتر از واقع ارائه می‌شوند (واتس^[۳۹]،۲۰۰۳، ۲۳۴). گیولی بیان و اثبات می‌کند در حالی که جمع اقلام تعهدی انباشته در طول زمان یک انباشتگی منفی را نشان می‌دهند، اقلام تعهدی عملیاتی انباشته الگوی کاملاً متفاوت دارند. یعنی اقلام تعهدی عملیاتی انباشته در طی زمان افزایش می‌یابد. در نتیجه انباشتگی منفی اقلام تعهدی، متأثر از اجزای غیر عملیاتی آن خواهد بود.

گر چه برخی از این اقلام تعهدی غیر عملیاتی ناشی از الزامات اصول پذیرفته شده حسابداری است، لکن زمان بندی و مبلغ اغلب آن ها ناشی از اعمال اختیار مدیریتی می‌باشد. ‌بنابرین‏، وجود مستمر اقلام تعهدی غیر عملیاتی منفی در طی یک دوره زمانی بلند مدت در شرکت ها، معیاری از محافظه کاری به شمار می رود، یعنی هر چه میانگین این اقلام تعهدی طی دوره مربوطه منفی و بیشتر باشد، محافظه کاری بیشتر خواهد بود.در عین حال نرخ انباشتگی خالص اقلام تعهدی غیر عملیاتی منفی نشانگر تغییر درجه محافظه کاری در طول زمان می‌باشد (گیولی و هاین^[۴۰]،۲۰۰۰، ۱۲۵). گیولی و هاین اولین بار در سال ۲۰۰۰ این معیار را معرفی و ارائه و محافظه کاری را از طریق مدل ۳ زیر انداره گیری کردند :

1. 1. ACCit = (NIit + DEPit) – CFOit

1. 1. ACCit = (APit + TPit) (ARit + Iit +PEit) – OACC

1. NOACCit = ACC – OACCit

AR : حساب های دریافتی

NI : سود خالص قبل از اقلام غیر مترقبه

DEP : هزینه های استهلاک

CFO : جریان نقدی عملیاتی

:OACCاقلام تعهدی عملیاتی

I : موجودی های مواد و کالا

PE: پیش پرداخت هزینه ها

AP : حساب های پرداختی

TP : مالیات های پرداختی

NOACC : اقلام تعهدی غیر عملیاتی

احمد و دولمان ^[۴۱](۲۰۰۷) با الهام از مدل گیولی و هاین معیار خود در اندازه گیری محافظه کاری به روش اقلام تعهدی را به شکل زیر ارائه کردند :

سود ویژه قبل از اقلام غیر مترقبه منهای جریان نقدی عملیاتی به علاوه هزینه استهلاک، همگن شده از طریق تقسیم بر میانگین دارایی های یک دوره سه ساله با مرکزیت سال t، ضرب در (۱-). هر چه مقادیر محافظه کاری محاسبه شده با این معیار بالاتر و مثبت تر باشد، بیانگر بالاتر بودن محافظه کاری کاری است.

همچنین محاسبه میانگین (سر شکن کردن) طی سه دوره، این اطمینان را می‌دهد که تأثیرات هر گونه اقلام تعهدی بزرگ و موقتی کاهش داده شده است؛ چرا که اقلام تعهدی معمولاً طی یک دوره یک تا دو ساله معکوس می‌شوند.

۲-۲-۶-۱-۲ – معیار بال و شیواکومار ۲۰۰۵

بال و شیواکومار در سال ۲۰۰۵ میلادی، روش دیگری با بهره گرفتن از اقلام تعهدی برای اندازه گیری محافظه کاری ارائه کردند. در دوره هایی که جریان های نقدی عملیاتی بسیار پایین یا منفی است، همبستگی مستقیم بین جریان های نقدی و اقلام تعهدی بزرگ تر خواهد بود. زیرا در این دوره ها زیان های اقتصادی (از جمله بازده منفی سهام) به طور هم زمان در جریان های نقدی و اقلام تعهدی تحقق نیافته، منعکی شده اند.

در حال که در دوره هایی که جریان های نقدی مثبت هستند، حسابداری محافظه کارانه باعث می شود زیان های اقتصادی (اخبار بد) در اقلام تعهدی انعکاس یافته و این همبستگی کمتر و حتی معکوس باشد. با بهره گرفتن از رابطه رگرسیونی زیر بین اقلام تعهدی و جریان های نقدی آن ها دریافتند که در صورت وجود زیان های عملیاتی ارتباط اقلام تعهدی و جریان های نقدی قوی تر است و این معیاری از رفتار محافظه کارانه می‌باشد.

ACCD = b₀+b₁ * DCF_it+b₂ * CF_it+b₃ * DCF_it * CF_it+ _it